بررسی نظری مفهوم دلپذیری در مقیاس مطالعات فضای شهری با کمک روش تحلیل محتوا (نمونه منتخب: مطالعات بازه زمانی 2020-1998) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
دلپذیری به عنوان یکی از کیفیت های فضای شهری، از سال 1998 وارد ادبیات جهانی شهرسازی گردید. با ورود این مفهوم، اهمیت آن به عنوان کیفیتی پایه و پیچیده در مطالعات معدودی مورد توجه قرار گرفت. اما با این وجود، مدلی مفهومی که بتواند ابعاد گوناگون تشکیل دهنده ی این مفهوم در حوزه فضای شهری را به صورتی جامع ارائه کند، یافت نگردید. همچنین در حوزه مطالعات طراحی شهری در ایران جایگاه این کیفیت، با وجود کاربرد گسترده آن در سایر نقاط جهان، هنوز نوپاست. اگرچه این مفهوم به دلیل ارتباط نزدیکش با فرهنگ، امری زمینه محور به شمار می آید؛ اما شناسایی و استخراج مفاهیم و مقولات مشترک در پیشینه مطالعاتی، قیل از کاربست آن در بستر فرهنگی- فضایی خاص، امری ضروری به نظر میرسد.بنابراین، هدف مقاله پیش رو، شناسایی و دسته بندی مقولات مشترک و سازنده ی دلپذیری و دستیابی به مدل مفهومی عام برای تعریف این کیفیت در مقیاس فضای شهری از میان مطالعات جهانی است. پژوهش حاضر بر پایه رویکرد کیفی و با کمک روش تحلیل محتوا، به شناسایی 178 مفهوم پایه و دسته بندی 34 مقوله مشترک مستخرج از مجموع 40 مطالعه نظری و عملی معتبر حول کیفیت دلپذیری در مقیاس فضای شهری در بازه زمانی 1998 الی 2020، پرداخته است. مهمترین دستاورد این مقاله، مدلی هشت لایه متشکل از 4 بعد اصلی با توانایی کمی سازی مقولات کیفی دلپذیری در ارزیابی فضاهای شهری است. با توجه به نتایج مدل نهایی، بعد اجتماعی- فرهنگی از میان سایر ابعاد، مهمترین و پرکاربردترین مضمون مشترک در حوزه مطالعات کیفیت دلپذیری به شمار می آید.Explaining Concept of Conviviality in Urban Space literature Using Content Analysis (Studies From 1998 to 2020)
Since the emergence of using conviviality concept in urban planning field of study in 1998, different scholars have addressed this concept as a quality of urban spaces. Although, few of them consider conviviality as a complex and fundamental quality but, most of the studies used it as an obvious and one-dimensional objective. Therefore there is no comprehensive conceptual framework which can explain conviviality in urban space thoroughly. Another concern of this article is the lack of knowledge about this multilayered quality of space, in Iranian urban literature. To better understand the multi-aspects of convivial quality in urban spaces, the main objective of this article is to extract different concepts, categories and themes from reliable previous studies. Although, this quality is known as a context-based quality, but there is an urgent need for a conceptual framework to better study a specific physical context, considering this quality. The article is based on qualitative research and uses content analysis methodology in order to study 40 related research papers and thesis from 1998 to 2020. Three-phased coding system is used to extract total 178 concepts and 34 categories, which eventually resulted in conviviality conceptual framework. The final circular shaped framework includes 4themes and 8 layers. The most important theme in convivial urban spaces model, is socio-cultural dimension which shows the importance of intangible aspect of this quality in previous studies. The hierarchical model has the ability to quantify the results of convivial quality in urban spaces. The closer the categories are to the center of the model, the more important the category is. Therefore, if one category is located in the first layer (the closest layer to the center of the model) the weight factor of the category is considered as the highest one. Another main feature of this model is flexibility and applicability which helps future researchers to use it in variety of urban areas. Of course, based on different urban spaces, the priority of categories may change or even some new categories may be added to the model. To prove this claim, future studies on the specific physical context are required.
تبلیغات
