سنجش کیفیت فضاهای شهری با رویکرد عدالت جنسیتی در کلانشهرها، مطالعه موردی: کلانشهر تبریز (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ﺣﻀﻮر زﻧﺎن و ﺗﺒییﻦ ﻧﻘﺶ آﻧﺎن در ﺷکﻞ دﻫی ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی اﻣﺮوزی، ﻣﺴﺌﻠﻪ ای ﻣﻬﻢ و ﺣیﺎﺗی ﻣی ﺑﺎﺷﺪ. از ﻃﺮﻓی ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻨﺴیﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﻨﺴیﺘی در ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻣﻮﺿﻮﻋی اﺳﺖ کﻪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺣﺎﺷیﻪ راﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻋﺪاﻟﺖ ﺟﻨﺴیﺘی ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی رﻋﺎیﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ زﻧﺎن و ﻣﺮدان در دﺳﺘﺮﺳی ﺑﻪ ﻫﻤه اﻣکﺎﻧﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕی، اﺟﺘﻤﺎﻋی و اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای کﻪ در ﺣﻖ ﻫیﭻ کﺪام اﺟﺤﺎﻓی ﻧﺸﻮد. از ایﻦ رو ﻧﻮیﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻧﻈﺮیﻪ ای و همچنین ﻣﻬمتریﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ایﻦ ﺧﺼﻮص، کیﻔیﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی و رﺿﺎیﺖ زﻧﺎن از آنﻫﺎ را در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮیﺰ ﺳﻨﺠیﺪه اﻧﺪ. در ایﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎیی ﻣﻌیﺎرﻫﺎی ﻣﺆﺛﺮ در کیﻔیﺖ زﻧﺪﮔی زﻧﺎن، ﺟﻬﺖ اﺧﺘﺼﺎص اوزان ﺑﻪ ﻫﺮیک از آنﻫﺎ، ﺑﻪ ﻣﻘﺎیﺴﻪ زوﺟی ﻣﻌیﺎرﻫﺎ ﺑﻪ روش ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒیAHP ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. در اداﻣﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮ ﺗﺒﺮیﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﻫﺎی ویکﻮر و اﻟکﺘﺮ رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮای ﺗﻠﻔیﻖ ﻧﺘﺎیﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻫﺮ دو ﻣﺪل، از ﺗکﻨیک کﭗ ﻟﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدیﺪ کﻪ ﻧﺘﺎیﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن-دﻫﻨﺪه ایﻦ اﺳﺖ کﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ 4 و 1 کﻪ ﺟﺰو ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﺎ کیﻔیﺖ زﻧﺪﮔی ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺒﺮیﺰ ﻣی ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻧﻈﺮ رﺿﺎیﺖ زﻧﺎن از ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻧیﺰ در رﺗﺒﻪﻫﺎی ﻧﺨﺴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻣﻨﺎﻃﻖ 9 و 5 در رﺗﺒﻪ ﻫﺎی آﺧﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ و وﺿﻌیﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒی را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی کیﻔیﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی و رﺿﺎیﺖ زﻧﺎن ﻧﺪارﻧﺪ کﻪ ﺑیﺸﺘﺮیﻦ اﺳکﺎنﻫﺎی ﻏیﺮرﺳﻤی و ﺣﺎﺷیﻪﻧﺸیﻨی در ایﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻧﻮاﻧی کﻪ در ایﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎﺷیﻪای ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ کﻤﺘﺮیﻦ رﺿﺎیﺖ را از ﺧﺪﻣﺎت و ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی دارﻧﺪ.