بررسی راهبردهای شش ترجمه فارسی در برگردان اَعلام قرآنی (مطالعه موردی: سوره بقره) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اسامی خاص (اَعلام) یکی از مقولات فرهنگی مهم در هر زبانی به شمار می رود. این اهمیت در برخی متون، ازجمله قرآن کریم با توجه به ویژگی هایی که دارد، بیشتر احساس می شود، خصوصاً هنگامی که چنین متونی به زبانی دیگر ترجمه می شود . مطالعاتی که پیش تر در حوزه ترجمه اسامی خاص صورت گرفته است، عمدتاً با بررسی بازتاب چنین اسم هایی در متون داستانی و رمان در ارتباط بوده اند و توجه چندان زیادی به بررسی انعکاس اسامی خاص در ترجمه های- به ویژه فارسی- قرآن نشده است. در پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام پذیرفته، تلاش شده است تا با محوریت سوره بقره، نحوه بازتاب اَعلام قرآنی در شش ترجمه فارسی- ترجمه تفسیر طبری، ترجمه قرآن قرن دهم، الهی قمشه ای، انصاری، رضایی اصفهانی و صفوی- بررسی شده و نشان داده شود که ترجمه های مزبور در برگردان این اَعلام چه راهبردهایی را در پیش گرفته اند. در این ارتباط، اسامی خاص را ذیل هفت مجموعه جای داده ایم و با اقتباس از الگوهای مختلفِ پیش تر ارائه شده در حوزه ترجمه اسامی خاص، چهارده راهبرد- که شماری از آنها ترکیبی هستند- شناسایی گردیده است. نتایج تحقیق نشان از این دارد که سه راهبرد اصلی و اول ترجمه های شش گانه در مواجهه با اسامی خاص عبارتند از: «جایگزینی با اسمی دیگر از زبان مقصد»، «انتقال (بدون تغییر یا با تغییری جزئی)» و «ترجمه».