ارزیابی و مدل سازی عوامل مؤثر بر توزیع خدمات عمومی در مناطق روستایی با رویکرد توسعه روستایی (مطالعه موردی: آبادی های شهرستان تکاب)

چکیده

توزیع منطقی و عادلانه خدمات عمومی در مناطق روستایی، موضوع پژوهش های متعددی بوده است. یک توزیع عادلانه می تواند دستیابی به توسعه روستایی را تسهیل نماید. در حالی که عدم بهره مندی از خدمات عمومی یا توزیع غیریکنواخت و خوشه ای آن در سطح آبادی ها، می تواند مانعی برای توسعه تلقی شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی وضعیت توزیع خدمات عمومی در مناطق روستایی شهرستان تکاب، از توابع استان آذربایجان غربی و عوامل مؤثر بر آن بوده است. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز از شناسنامه آبادی های شهرستان توسط مرکز آمار ایران(۱۳۹۰)، اخذ شده است. و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار فضایی و نرم افزارArcGIS ، بهره گرفته شده است. تحلیل های مورد استفاده شامل: روش پهنه بندیIDW ، تحلیل خودهمبستگی فضایی موران، تحلیل لکه های داغ (Hotspot) و رگرسیون وزنی جغرافیایی(GWR) بود. نتایج نشان داد توزیع خدمات عمومی در سطح آبادی های شهرستان، یکسان نبوده است. این عدم یکنواختی هم به لحاظ نوع خدمات عمومی بوده است و به عنوان مثال باوجود بهره مندی اکثر آبادی ها از خدمات برق، آب و گاز، برخورداری از خدمات فرهنگی- ورزشی بسیار کم بوده است. از طرفی تفاوت هایی به لحاظ فضایی در توزیع خدمات وجود دارد. خدمات عمومی دارای خودهمبستگی فضایی هستند و به صورت خوشه ای در سطح شهرستان پراکنده شده اند. به این صورت که خوشه هایی با مقادیر بالا بیشتر در سطوح دهستان های احمدآباد و انصار به چشم می خورند و مقادیر پایین، در سطح دهستان های چمن، کرفتو و ساروق تشکیل شده اند. نتایج تحلیل رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان داد مدل به کار گرفته شده جهت تبیین عوامل مؤثر بر توزیع خدمات عمومی در آبادی های شهرستان، مجموعا توانسته است 8/78 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کند.