ابوریحان بیرونی و یوگاسوترا (رساله پاتنجل)

چکیده

یوگاسوترا مجموعه ای از 196 سوترا است که توسط پاتنجلی در سال های قرن سوم پیش از میلاد تألیف و تدوین شده است. پس از بهگودگیتا که بنیادی ترین و مهم ترین منبع و مرجع یوگا (وجه عملی مکتب سامکیها یا سانکهیا) محسوب می شود، یوگاسوترای پاتنجلی مهم ترین و مدون ترین دستورالعمل مکتب یوگا است. این اثر که به احتمال بسیار زیاد در سال های ترجمکه آن توسط ابوریحان بیرونی (یعنی در قرن پنجم هجری) به رسالکه پاتنجل مشهور بوده (و نه یوگاسوترا) توسط ابوریحان به حوزکه فرهنگ و اندیشه اسلامی وارد و به تعبیر خود او تأثیری عمیق بر جریان تصوف در فرهنگ اسلامی نهاد: «از طریق آموزه های پاتنجلی صوفیه به حق و وصول به آن اشتغال ورزیدند». در این مقاله به بررسی تحلیلی ترجمکه عربی این رساله توسط بیرونی پرداخته ایم. اثری که به همراه تحقیق ماللهند مهم ترین دروازه ورود به حوزکه تأملات حکمی حکمای مسلمان در باب حکمت هندی بود.