شناخت و معرفی حرفه کفاشی سنتی و تولیدات آن در شهرستان بیرجند (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پایپوشهای سنتی، در گذر زمان همواره تحت تأثیر عواملی چون آب و هوا و شرایط اقلیمی هر منطقه، سنت ها، آداب و رسوم، شیوه زندگی و شغل و پیشه، در انواع مختلف و متفاوتی جلوه گر شده اند. زیبایی، تنوع در فرم، رنگ و جنس، و تناسب این سه مورد با شرایط اقلیمی و فرهنگی، و همچنین استفاده از مواد و مصالح طبیعی و بومی، از جمله ویژگی های آشکار این پایپوش ها است. شهرستان بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی، از جمله مناطقی است که در گذشته تولیدات پایپوش آن از شهرت و آوازه بسیاری در منطقه و حتا کل کشور برخوردار بوده است. هنر-صنعتی بومی که امروزه از آن چیزی جز نام و آوازه، و معدود استادکاران کهنسال، باقی نمانده است. این در حالی است که علاوه بر اهمیت فرهنگی و تاریخی، پیشهی کفاشی سنتی به عنوان هنر-صنعتی بومی، به دلایلی همچون تکیه بر دانش و نیروی کار بومی و بهره گیری از مواد و مصالح محلی و در دسترس، می تواند از جنبه اقتصادی و اشتغالزایی نیز حائز اهمیت ویژه باشد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی و معرفی هنر-صنعت کفاشی سنتی در شهرستان بیرجند، محصولات، فرآیند تولید و ابزار و مصالح مورد استفاده در این صنعت می باشد. بدیهی است که گام اول در زمینه ی حفظ واحیاء این پیشهی بومی، شناسایی و معرفی آن است تا پیش زمینه آن فراهم گردد تا با رفع نواقص و بهینهسازی، و همچنین با تکیه بر خلاقیت و نوآوری، پایپوش سنتی به محصولی کاربردی برای مصرف کننده امروزی تبدیل شود. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی انجام می پذیرد. بدین صورت که با بهره گیری از فنون گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای، مشاهده و مصاحبه و با تکیه بر رویکرد تاریخی-تحولی تلاش می گردد تا پیشه کفاشی سنتی و نمونه تولیدات آن در شهرستان بیرجند شناسایی و معرفی گردد.