هدف این تحقیق بازنمای معنایی پدیده افت تحصیلی دانش آموزان شاهد و ایثارگر و ارائه مدلی پارادایمیک بود. روش شناسی انجام این پژوهش، کیفی و مشارکت کنندگان شامل کلیه دانش آموزان دارای افت تحصیلی در مدارس شاهد، معلمان و مدیران مدارس شاهد، کارشناسان آموزشی بنیاد شهید شهرستان و ناحیه 1و 2 سنندج، اداره کل آموزش و پرورش کردستان و والدین دانش آموزان شاهد دارای افت تحصیلی که براساس قاعده اشباع نظری 40 نفر مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده ها با روش نظریه زمینه ای و با کمک نرم افزار Maxqda تحلیل شد ند. براساس نتایج شرایط علی پدیده افت تحصیلی شامل کمبود عاطفی؛ هدایت تحصیلی ضعیف و انگیزه پایین و شرایط زمینه ای شامل تلاش و پشتکار پایین؛ سهل گیری آموزشی و رهاشدگی تحصیلی و شرایط مداخله گر شامل ضمانت استخدامی؛ ساختار حمایتی ضعیف نهاد و برخورداری از مزایای ایثارگری بودند. مقوله هسته تعیین شده نیز عبارت از افت تحصیلی به مثابه « پذیرش شکست در مقابل موفق شدن» بود.