نگاهی به روش شناسی تحلیل گفتمان

چکیده

تحلیل گفتمان به عنوان یک رویکرد کیفی، به دلیل نقشی که در کشف نهفته ها و امور ذهنی دارد، جایگاه مهمی در بسیاری از پژوهش های اجتماعی یافته است. ازاین رو با توجه به اهمیت تحلیل گفتمان تحقیقات اجتماعی،این مقاله به بررسی روش شناسی تحلیل گفتمان، می پردازد. تحلیل گفتمان تکنیکی است که در مطالعه متون، رسانه ها، فرهنگ ها، علوم سیاست، اجتماع و مواردی مانند آن کاربرد دارد و برای کشف معنای به کار رفته در متن یا سخن تلاش می کند. تمرکز تحلیل گفتمان بر گفت وگو (زبان نوشتاری یا گفتاری) است و هدف اصلی مورد توجه آن، رفتار اجتماعی نهفته در گفت و گو می باشد. به عبارت دیگر، در تحلیل گفتمان به صورت مستقیم به مقاصد و انگیزه های افراد در گفت وگو کاری ندارد؛ بلکه به دنبال آن است که مقوله ها، عقیده ها، بینش ها و نقش ها را در درون خود متن مشخص کند. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی، ابتدا به واژه شناسی پژوهش تحلیل گفتمان می پردازد. سپس به بررسی مبانی فلسفی، تاریخچه پیدایش و مهم ترین اهداف آن و در ادامه، به نقدهای آن پرداخته شده است.