مفهوم قرآنی استیناس: ارزیابی اقوال تفسیری با رویکرد تاریخ واژه نگاری و ریشه شناسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ریشه استیناس که خود بازگشت به ماده " أ ن س " دارد، دوبار در قرآن کریم به کار رفته است؛ یک بار در قالب فعل " تستأنسوا " (نور/27) و بار دیگر در قالب اسم فاعل " مستأنسین " (احزاب/53). در حالی که در باره کاربرد دوم به هر دلیل، در میان مفسران مناقشه خاصی دیده نمی شود، در کاربرد نخست معنای استیناس به اندازه ای چالش برانگیز بود که از همان سده های نخست به پیدایی اقوال تفسیری متعدد انجامید.  مسئله پژوهش حاضر آن است که تنش معنایی موجود در استیناس که منجر به اختلاف اقوال تفسیری گشته، ناشی از چیست و در ادامه مشخص شود کدام یک از این اقوال قابل ترجیح هستند. روش مورد استفاده در این پژوهش، در بخشی از کار تاریخ واژه نگاری است، بدین معنا که روند تعریف های ارائه شده از واژگان مربوط در کتب لغت، در گذر زمان و تغییرات رخ داده در آن مطالعه می گردد. در بخشی دیگر هم از روش های متداول در زبان شناسی تاریخی برای ریشه شناسی سامی بهره گرفته می شود. هدف از انجام این پژوهش افزون بر حل مسئله خرد، نشان دادن آن است که چگونه دو رویکرد تاریخ واژه نگاری و ریشه شناسی می توانند در ارزیابی اقوال تفسیری به کار گرفته شوند و چگونه می توان نتایج حاصل از این دو رویکرد را همگرا ساخت.