بَردِشیر(شیرسنگی) در فولکلور و دانش بومی بختیاری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شیرسنگی، تندیس و مجسمه ای ساخته از سنگ است که در فرهنگ بختیاری ها کاربرد و کارکرد متنوّعِ فرهنگی، هنری، ادبی، اجتماعی و اقتصادی دارد. در نقاط سردسیری و گرمسیری بختیاری این پیکره تنومند و با هیبت را روی مزار کلانتران، خان ها، شهیدان، دلاوران، جوانان و بزرگ مردان قوم می گذارند. گونه ها و تیپ های مختلف بردشیر (شیرسنگی) با توجّه به نحوه ساخت، ابزار، تجربه استادان و روند آماده سازی، اندازه ، شکل (ریخت)، نگاره های حکاکی(نقش) و گونه های مختلف واقعی(تیپ رئال) و انتزاعی تا نصب و آداب و رسوم آن، در سراسر منطقه بختیاری موجب شد که نگارنده علاوه بر کارکردهای مادی و معنوی، به ویژگی های این پیکره در دانش بومی و فرهنگ عامّه هَموندان بختیاری بپردازد و جایگاه این هنر دیرین ایرانی را در دوره معاصِر نمایان کند. این مطالعه بر مبنایِ پژوهش میدانی و گفتگو با استادان سازنده این هنر-صنعت بومی تدوین و گاهی نیز به اسناد و مدارک کتابخانه ای استناد شده است. برای این منظور با مصاحبه و جمع آوری اطلاعات لازم، ضبط گونه های فرهنگ و ادبیّات شفاهی نمونه هایی از آفریده ها و عقاید مردمی در فرهنگ مردم(فولکلور) و هنر ایرانی جستجو شد که برای تحقیقات مردم شناسی، قوم نگاری و مطالعات فرهنگی-ادبی عشایری موثر باشد.