آشکارسازی و تحلیل ناهنجاری بارش زمستانه در جنوب شرق ایران

چکیده

در این پژوهش داده های بارش زمستانه ایستگاه های همدیدی زابل، زاهدان، ایرانشهر و چابهار در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرق ایران برای آشکار سازی زمستان های خشک و تر این استان بررسی شد. برازش تابع توزیع گاما بر این داده ها، ده درصد بالا و پایین منحنی برازش شده برای هر ایستگاه مشخص و بر اساس آن زمستان های خیلی خشک و خیلی تر تعریف شد. با انتخاب دو زمستان خیلی خشک و دو زمستان خیلی تر برای نیمه جنوبی و شمالی استان، ناهنجاری فشار سطح متوسط دریا و ارتفاع تراز میانی جو بررسی شد. نتایج بررسی داده های بارش نشان داد که در ایستگاه های مختلف استان، بارش زمستانه بین 50 تا 59 درصد سهم بارش را به خود اختصاص داده است. از بررسی تغییرات بارش زمستانه ایستگاه های معرف تعدادی زمستان خیلی خشک آشکار شد که خشکی زمستان 2001 در ایستگاه های زاهدان و زابل و خشکی زمستان 2000 در ایستگاه های ایرانشهر و چابهار شدیدتر بود. تعدادی زمستان خیلی تر نیز در این استان مشخص شد که زمستان 1996 (1990) در نیمه شمالی(جنوبی) استان از شدت بیشتری برخوردار بود. در زمستان های خیلی خشک به سبب توسعه غرب سوی پرفشار سرد و شرق سوی پرفشار آزروس، فراوانی ایجاد و توسعه کم فشارهای بارشی کاهش یافته و مسیر عبور آنها تغییر کرده است. در زمستان های خیلی تر، ناوه ارتفاعی تقویت و فراوانی کم فشارهای عبوری از ایران افزایش یافته است. در این زمستانها فعالیت ناوه فشاری وارون دریای سرخ افزایش یافته است که سبب ریزش بارش شدید در مناطق جنوبی کشور و ایستگاه های استان سیستان و بلوچستان شده است.