تحلیل انطباق پذیری مناطق خلّاق و رقابت پذیر ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از ارکان آمایش سرزمین تعیین نقش و عملکرد مناطق بر اساس مزیت های رقابتی است. رقابت پذیری منطقه ای از طریق توسعه زیرساخت های نوآور پشتیبانی کننده تولید به ارتقای کارآیی مناطق می انجامد و شبکه ای از روابط مکمل و دوجانبه را میان مناطق ایجاد می کند که در نهایت به جذب سرمایه و خلق ارزش و توسعه یکپارچه منطقه ای منجر می شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناطق خلّاق کشور و تعیین مزیت رقابتی آن مناطق انجام شد. پژوهش از نوع کاربردی است و در پی تحلیل رقابت پذیری مناطق خلّاق کشور. استراتژی تحقیق تبیینی است. نوع تحقیق کمّی و اطلاعات مورد استفاده داده های دسته دوم است. روش گردآوری داده ها اسنادی است. داده های استفاده شده برای شناسایی مناطق خلّاق شامل تعداد مراکز و شرکت های علمی و تحقیقاتی و پژوهشی و مهندسان مشاور و تعداد صنایع با تکنولوژی بالا و متوسط و همچنین تعداد شاغلان بخش های تولیدی و نیز تعداد دانشجویان استان های کشور است. برای تعیین رقابت پذیری استان های کشور از آمار شاغلان گروه های عمده فعالیتی استفاده شد. تحلیل عاملی و خوشه بندی برای شناسایی مناطق خلّاق و تحلیل تناظر برای تعیین مزیت های رقابتی در نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد استان های تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان، مازندران از نظر زیرساخت های دانشی مورد نیاز مناطق خلّاق واجد ظرفیت اند. سهم اشتغال اصفهان از ساخت و تولید 1/11 و سهم تهران از اطلاعات 2/41 درصد است. تفسیر زوایای کمتر از 2/0 میان بردارهای تحلیل تناظر نشان می دهد تهران و اصفهان به ترتیب در زمینه های اطلاعات و ارتباطات و ساخت تولید واجد مزیت رقابتی اند. همچنین، مشخص شد بیشتر مناطق کشور واجد نقش تخصصی نیستند و مزیت های رقابتی استان ها با زیرساخت های دانشی مناطق حمایت نمی شود.