محبوبیّت روزافزون و رواج افکار و اندیشههای حافظ شیرازی در میان عرفای شبهقارّه منجر به تدوین شروح متعدّد بر دیوان وی گردید که حجم انبوه این شروح، جای خالی نقد و تجزیه و تحلیل علمی آنها را به خوبی آشکار میسازد تا با تکیه بر آن، خوانندهای که به دنبال درک و فهم معانی دقیق اشعار حافظ است به سمت شروح قابل اعتماد راهنمایی شود. به همین منظور، این پژوهش به نقد تطبیقی-تحلیلی دو شرح «بحرالفراسهاللآفظ فی شرح دیوان خواجه حافظ» از عبیدالله خویشگی قصوری و «شرح عرفانی غزلهای حافظ» از ختمی لاهوری که هر دو از عرفای صاحب نام شبه قارّه بودهاند، میپردازد. نتایج حاصل حاکی از آن است که این دو شرح علیرغم نواقصی که دارند، گاهی توانستهاند تفاسیر مناسبی از اشعار حافظ ارائه دهند. خویشگی به بیان نکات ادبی و ترجمة لغوی اشعار حافظ توّجه بیشتری داشته است و از این جهت شرح وی بر شرح ختمی برتری دارد و شرح ختمی صرف نظر از تعقیدهای معنوی فراوانی که در آن وجود دارد در بیشتر موارد از عهدة تفسیر درست غزلهای عرفانی حافظ برآمدهاست.
