بررسی و تحلیل مؤلفه های مؤثر در توسعه شهرستان های استان فارس و سطح بندی آنها در سال 1385 (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف از تحلیل عاملی، شناسایی و تحلیل مؤلفه های مؤثر توسعه یافتگی و میزان تأثیر آنها و سطح بندی شهرستان هاست. و هدف تحلیل خوشه ای، ناحیه بندی مناطق جغرافیایی استان یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن و تحقق استعدادهای ذاتی ناحیه ای در جهت اعمال برنامه ریزی ناحیه ای شهرستان های استان فارس می باشد. نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه " توصیفی تحلیلی" است که از مدل های کمی نظیر تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای استفاده شده است. یافته های پژوهش با تحلیل عاملی نشان می دهد که، توسعه یافتگی شهرستان های استان فارس در راستای برنامه ریزی ناحیه ای توسعه پایدار نبوده به طوری که در زمینه شاخص های تلفیقی (در 5 عامل: بهداشتی- آموزشی، اجتماعی – کشاورزی، صنعتی – زیربنایی، اشتغال و کشاورزی)، از مجموع 24 شهرستان در سال 85، شهرستان های شیراز و آباده، برخوردار؛ شهرستان های جهرم، لار، فسا، لامرد، نی ریز، ارسنجان و مرودشت نسبتاً برخوردار؛ و شهرستان های اقلید، خرمبید، بوانات، پاسارگاد، نورآباد ممسنی، کازرون، فیروزآباد، قیرکارزین، خنج، داراب و استهبان محروم؛ و شهرستان های زرین دشت، مهر، فراشبند و سپیدان بسیار محروم شناخته شده اند. عامل بهداشتی آموزشی بیشترین میزان تأثیر و عامل کشاورزی کمترین میزان تأثیر را در عوامل 5 گانه داشته اند. شهرستان های استان با تحلیل خوشه ای در 5 سطح در جهت برنامه ریزی ناحیه ای دسته بندی شده اند. رهیافت فوق نشان می دهد هیچ گونه برنامه ریزی برای نواحی همگن دیده نشده است. سطح بندی توسعه یافتگی شهرستان ها، نشان دهنده رابطه معنی دار و همبستگی بالا بین توسعه نیافتگی و توزیع نامتناسب عامل های بهداشتی آموزشی، اقتصادی و زیربنایی است. شهرستان های نزدیک به مرکز استان نسبت به شهرستان های دورتر، کمتر توسعه یافته تر می باشند که این بازتاب و برآیند نظام برنامه ریزی و قطب رشد می باشد.