پیچیدگی فرایند توسعه زمین شهری و شرایط ویژه اقتصادی-اجتماعی حاکم بر شهرها مانع از آن می گردد که بتوان با انتخاب یک نظریه، همه ی عوامل موثر در توسعه زمین شهری را تحلیل نمود. بنگاه های معاملات ملکی، یکی از عنصر پنهان و نامحسوس بازار زمین و مسکن در توسعه زمین شهری می باشد. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش بنگاه های معاملات ملکی در توسعه زمین شهری برای شهر گرگان تدوین یافته است. در این راستا ابتدا عملکرد بازار با استفاده از آمار پروانه های ساختمانی و قیمت زمین و مسکن در سال1390 و سپس نحوه فعالیت بنگاه ها را در سطح شهر و متغیرهای تأثیرگذار در تعیین قیمت و تأثیر مسکن مهر در کاهش قیمت زمین و مسکن مورد بررسی قرار گرفته است. نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه اسنادی و پیمایشی (میدانی) است. جهت گردآوری اطلاعات از پرسش نامه و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. جامعه آماری، مدیران و صاحبان بنگاه های معاملات ملکی شهر گرگان می باشد، که با استفاده از فرمول کوکران136 نفر برآورد گردیده و نهایتاً با اسفاده از روش نمونه گیری سیتماتیک در منطقه یک و دو شهر تهیه و تکمیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بین عملکرد بنگاه های معاملات ملکی و تعیین قیمت و نوع کاربری زمین شهری با ضریب کای اسکوئر531/72 و000/0 =Sig رابطه معنی داری وجود دارد؛ بدین معنی بنگاه ها با تعیین قیمت زمین و افزایش آن، نوع کاربری را به سمت کاربری مسکونی و تجاری که سودآورتر می باشد هدایت می کنند. هم چنین مقایسه سطح معاملات در منطقه یک و دو شهر گرگان تفاوت معنی داری را نشان می دهد. برای مواجهه با مشکلات موجود و بهبود عملکرد بنگاه های معاملات ملکی در توسعه شهری پیشنهاد می گردد، برای شفاف سازی، کنترل و نظارت بر قیمت ها در هرناحیه و منطقه شهری کمیسیون متشکل از نمایندگان بنگاه ها و شهرداری و نماینده دادگستری تشکیل گردد.
