بررسی و ارزیابی نقش توان های محیطی در توزیع مکانی – فضایی سکونتگاه های روستایی شهرستان مراغه با تکنیک AHPفازی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

وضعیت اکولوژیکی و توان های طبیعی، نقشی بسزا در توسعه پایدار و الگوی استقرار فضایی سکونتگاه های روستایی دارند. بر این اساس، شناخت میزان پایداری روستاها برای کاهش آثار نامطلوب شرایط محیطی و برنامه ریزی برای ارتقای وضعیت سکونتی اهمیت زیادی دارد.؛ از طرفی، می تواند مخاطرات محیطی را به حداقل برساند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و پهنه بندی وضعیت توان سنجی محیطی و وضعیت استقرار روستاهای شهرستان مراغه است. روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی، و ماهیت آن کاربردی است. برای بررسی توان سنجی محیطی روستاها شاخص های ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از گسل، دسترسی به منابع آبی (رودخانه)، نوع خاک و اقلیم نتایج به کار گرفته شد. برای محاسبه وزن نسبی هر یک از متغیرها، مدل تحلیل سلسله مراتبی، و برای تلفیق لایه ها، منطق Fuzzy Overlay به کار گرفته شد. نتایج نشان داد 121 روستا (68 درصد) از نظر توان های محیطی در وضعیت پایدار قرار دارند که جمعیتی برابر با 62364 نفر (6 / 73 درصد) را در خود جای داده اند. 49 روستا (5 / 27 درصد) از روستا ها پایداری متوسطی دارند که 20516 نفر (2 / 24 درصد) در این روستاها ساکن اند و 8 روستا (5 / 4 درصد) در وضعیت ناپایدار استقرار گرفته اند و 1850 نفر (2 / 2 درصد) در روستاهای ناپایدار زندگی می کنند. همچنین، از نظر پایداری، روستاهای مرکز و غرب شهرستان مراغه نسبت به روستاهای شرقی و جنوب شرقی وضعیتی مناسب دارند. از میان شاخص های مورد مطالعه، بین مؤلفه های ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه و اقلیم با توزیع نقاط روستایی همبستگی معناداری وجود دارد.