مفهوم شناسی بغی در تفسیر آیه 9 حجرات (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

حفظ اسلام و ارزش های اسلامی وابسته به حاکمیت اسلامی قدرتمند است. حاکمیت اسلامی باید دارای حریمی باشد تا مصالح پنج گانه جامعه اسلامی؛ عقل، دین، جان، مال و ناموس، مخدوش نگردد. از آیات اجتماعی قرآن که ناظر به ضرورت آرامش در جامعه اسلامی و ثبات امنیت و حاکمیت اسلامی است، آیه 9 سوره حجرات است. این مقاله درصدد است تا ضمن مفهوم شناسی «بغی» در این آیه شریفه، به این سؤال که اعتراض به چه حاکمی و چه نوع اعتراضی و با چه شرایطی بغی محسوب می شود؟ پاسخ دهد. نتیجه این مقاله با تأمل در آیات قرآن کریم به ویژه آیه مورد اشاره، به عنوان مهمترین خاستگاه این مفهوم، و روایات معصومان ^ آن است که «بغی» اختصاص به خروج علیه امام معصوم ندارد و خروج علیه امام حاکم عادل را نیز شامل می شود، چنانکه قیام علیه حاکم جائر از اساس، بغی شمرده نمی شود؛ نه آنکه بغیِ به حق و ممدوح باشد. نیز اقدامی بغی محسوب می شود که اقدام کننده مسلمان باشد، نه غیرمسلمان؛ گروهی باشد، نه انفرادی؛ مسلحانه و خشونت آمیز باشد، نه مسالمت آمیز و قصد خروج آنان علیه امام معصوم یا عادل احراز گردد.