اهداف: از آنجا که ایران دارای مرزهای طولانی و همسایگان متعدد است، کنترل مرزها در آن در امنیت ملی از جایگاه برجسته ای برخودار است. البته، این تعدد همسایگان، علاوه بر کاهش کارآمدی کنترل مرزها، هزینه های جانی و مالی گسترده ای را به کشور تحمیل می کند. روش: پژوهش حاضر با هدف افزایش کارآمدی و کاهش هزینه های جانی و مالی کنترل مرزها، راهبرد سامان دهی ساکنان مرزی برای کنترل مرزهای کشور را پیشنهاد داده است و تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های نظری و میدانی انجام شده است. یافته ها/ نتایج: نتایج نشان دهندة آن است که 60 عامل مؤثر بر سامان دهی ساکنان مرزی در مرزهای ایران و ترکمنستان در محدودة استان خراسان شمالی برای کنترل مرزها هستند که می توان آن ها را درقالب شش بخش سرزمینی، جمعیتی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی- امنیتی تنظیم کرد. این عوامل موردارزیابی صاحب نظران و مسئولان مرتبط، با پرسش نامه و با استفاده از آزمون تی تأیید شده است. این عوامل دارای سه وجه مثبت، منفی و هر دو متناسب با زمان هستند که در بازة زمانی انجام ازطریق صاحب نظران و مسئولان مرتبط، این عوامل متناسب با این وجوه تنظیم شده اند. نتیجه گیری: برای اجرایی شدن راهبرد پیشنهادی پژوهش حاضر باید در گام اول، این عوامل درنظر گرفته شوند و متناسب با آن، ساکنان مرزی با هدف کنترل مرزهای کشور با ترکمنستان درطول استان خراسان شمالی سامان دهی گردند تا علاوه بر افزایش کارآمدی، زمینة کاهش هزینه های جانی و مالی کنترل مرزی برای کشور فراهم شود.
