پیشنهادی تازه دربارة معنا و صورت های نوشتاریِ «گاوکیل» در زبان فارسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در متون کهن، «کاوکیل»، «کاکیل»، «کالیل» و«کاکثل» بر یکی از جشن های ایران باستان و نژاد خاصی از گاو اطلاق شده است. هدف این مقاله، بررسی این نشانه ها و بیان مدلول آن هاست. به این منظور، نخست، با استناد به رسم الخط فارسی قدیم، نشان داده می شود که شکل های مذکور، املاهای دیگری از »گاوکیل» اند؛ سپس این پیشنهاد مطرح می شود که «کیل» در این کاربرد، معادل کج است که از طریق ترکیبِ «کج و کول»، به فارسی امروز نیز رسیده است. بر پایه یافته های این پژوهش، «گاوکیل»، برای نامیدن نژادی از گاو، با موهایی بلند و دمی شبیه دم اسب به کار رفته که یکی از زیستگاه های آن بخش هایی از خراسان بزرگ است و در متون فارسی از آن، با نام های «کژگاو»، «غَژغاو» و«غشغا» نیز یاد شده است. با توجه به معنای ضمنی «کژ» در زبان پارتی و «کیل» در ترجمه های کهن قرآن، می توان «کژگاو/ گاوکیل» را معادلِ گاو سرکش دانست.