تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه اسلامى (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
مقدمه
در شماره 7، تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه غربى، مورد بررسى قرار گرفت . گرچه دیدگاه طراحان این پایگاهها، تاثیر غیر قابل انکارى در ذهن خواننده دارد، در عین حال، براى یک محقق و پژوهشگر، آشنایى با نظرات مختلف مفید خواهد بود .
در این شماره، بر خلاف مطالب قبل، تاریخ اسلام را از منظر پایگاههائى مورد بررسى قرار مىدهیم که طراحى و ساخت صفحات وب (Web) آنها در جهان اسلام و یا توسط یک مسلمان انجام شده است .
فرهنگ اعراب قبل از اسلام
آدرس زیر که یک پایگاه فرهنگى مربوط به اهل سنت است، کاربران را با جامعه، فرهنگ و اعراب جاهلى پیش از اسلام، شجرهنامه، زندگى، ازدواج و بعثت پیامبر اسلام (ص) و مطالب تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه اسلامى فراوان دیگر در تاریخ صدر اسلام آشنا مىسازد:
http://www.quran.com/Raheeq/
پس از ورود به این سایت، پیوندهاى زیر در زمینه تاریخ اسلام قابل توجه است:
1 . آشنایى با قبایل عرب پیش از اسلام
2 . تاریخ صدر اسلام تا قبل از هجرت
3 . نبردهاى تاریخ صدر اسلام .
تاریخ اسلام در پایگاه برکاتى
براى آشنایى با تاریخ جهان اسلام در پایگاه Barkati به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.barkati.net/english/
در این پایگاه پیوندهایى براى آشنایى با تاریخ اسلام (ظهور اسلام، خلفاى راشدین، امویان، عباسیان و . .). وجود دارد .
تاریخ اسلام در پایگاه جستجوگر شیعى
به تازگى پایگاه (shiasearch) با هدف جستجو در منابع مطالعاتى شیعه در اینترنت راهاندازى شده است . براى آشنایى با این پایگاه جستجوگر شیعى، به سایت زیر وارد شوید:
http://www.shiasearch.net
اگر چه این پایگاه، در نوع خود، در حال حاضر منحصر به فرد است، اما نتوانسته حوزه وسیع و جامعى از منابع شیعى را در بانک اطلاعاتى خود بگنجاند . البته این نقیصه، تماما به طراحان این پایگاه مربوط نمىشود، بلکه اساسا هیچ موتور جستجوى کاملى در جهان اینترنتیافت نمىشود . بنابراین براى طراحى و ساختیک موتور جستجو تخصصى و کامل، زمان بیشترى مورد نیاز است . پایگاه (shiasearch) هم اکنون به چهار زبان فارسى، اردو، انگلیسى و عربى قابل دریافت است . اینک به پایگاه زیر وارد شوید:
http://www.shiasearch.net/persian.htm
با کلیک روى پیوند تاریخ، به بخش تاریخ اسلام در این سایت متصل مىشوید . در حال حاضر، تنها پیوند «تاریخ اسلام» ، «کتابها» و «تاریخ انبیاء» در این بخش فعال است . (بقیه پیوندها هنوز آماده نشده است).
الف) بخش تاریخ اسلام:
این صفحه از قسمتهاى زیر تشکیل شده است:
1 . پیش درآمد شامل: تاریخ و تاریخ نویسى در اسلام، تاریخ از دیدگاه قرآن و تاریخ اسلامى . مطالب این قسمت از کتابهاى تفسیر المیزان، کارنامه اسلام تالیف دکتر زرینکوب و تاریخ تمدن اسلام از جرجى زیدان گرفته شده است .
2 . جهان در عصر بعثتشامل: شبه جزیره عربستان و آداب و رسوم .
مطالب این قسمت هم از کتابهاى تاریخ تحلیلى اسلام اثر رسولى محلاتى و تاریخ اسلام از على دوانى اخذ شده است .
3 . خاتم پیامبران شامل: از ولادت تا بعثت و از بعثت تا هجرت، که از کتاب تاریخ تحلیلى اسلام، گرفته شده است .
4 . تاریخ چهارده معصوم (ع) : این بخش از قسمتهاى ارزشمند این سایت است . مهمترین منابع مورد استفاده در این قسمت، منتهى الآمال و تالیفات فقیه بزرگ علامه حلى، در مورد زندگى ائمه (ع) است . در عین حال، از منابع زیر هم استفاده شده است:
امام حسن (ع) تالیف حسین استاد ولى، زندگى امام حسن عسگرى (ع) تالیف باقر شریف قرشى .
ب) کتابها:
این بخش براى دریافت متن کامل کتابهاى تاریخى طراحى شده است . از جمله:
1 . آثار اسلامى مکه و مدینه از رسول جعفریان
2 . بامداد اسلام از دکتر زرینکوب
3 . بیدارگران اقالیم قبله از محمدرضا حکیمى
4 . تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت از على دوانى
5 . تاریخ اسلام در آثار شهید مطهرى
6 . حبیببن مظاهر از جواد محدثى
7 . داستان پیامبران از على موسوى گرمارودى
8 . درسهایى از تاریخ تحلیلى اسلام از رسولى محلاتى
9 . زندگى تحلیلى پیشوایان (ائمه دوازدهگانه) استاد عادل ادیب، ترجمه اسدالله مبشرى
10 . زندگى حضرت زهرا (س) تالیف سید جعفر شهیدى
11 . سرزمین اسلام از غلامرضا گلىزواره
12 . کارنامه اسلام تالیف دکتر زرینکوب .
ج) تاریخ انبیاء:
در این بخش با تاریخ زندگى بعضى از انبیاء الهى (حضرت آدم، ابراهیم، یوسف، نوح و موسى (ع)) آشنا مىشویم .
اینک به صفحه اصلى این پایگاه باز گردید . چنانچه روى پیوند مجلهها کلیک کنید با گروهى از مجلات اسلامى آشنا مىشویم . روى پیوند تاریخ کلیک کنید، تا مقالات فصلنامه تاریخ اسلام را دریافت کنید .
همچنین در این پایگاه پیوندهایى براى آشنایى با تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) قرار داده شده است . همچنین پیوند «پایگاههاى شیعى» حاوى فهرست مفصلى از پایگاههاى شیعى در جهان است .
پایگاه Witness - Pioneer
براى آشنایى با تاریخ اسلام و انبیاء الهى در پایگاه witness - pioneer به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.witness-pioneer.org
پس از ورود به این پایگاه، به پیوندهاى سمت چپ توجه کنید، پیوند Library ما را به بخش کتابخانه مجازى (بیت الحکمه) در این پایگاه متصل مىکند . این بخش خود حاوى پیوندهایى در زمینه قرآن، حدیث، کتب، مقالات و غیره است:
الف) چنانچه روى پیوند کتب (Books) کلیک کنید با متن کامل منابع و کتب زیر آشنا مىشوید:
1 . زندگى محمد (ص)، تالیف محمد حسین هیکل، ترجمه اسماعیل رازى الفروغى
2 . الرحیق المختوم تالیف رحمان المبارک پور
3 . خاتم پیامبران تالیف سید ابوالعلى مودودى
4 . پیامبر اسلام و نخستین دولت اسلامى تالیف محمد محمود غالى
5 . عمر بن خطاب تالیف حسین . م . القیار
6 . پیوند stories of the prophet ما را با زندگى انبیاء الهى از آدم (ع) تا خاتم (ص) آشنا مىسازد .
7 . پیوند companions of the prophet به معرفى تعداد زیادى از صحابه پیامبر اسلام (ص) مىپردازد .
ب) پیوند Articles نیز حاوى مقالاتى در این زمینه است، از جمله:
1 . مقالاتى در مورد حضرت آدم (ع)، عیسى (ع) و ابراهیم (ع)
2 . مقدمهاى به اسلام از سید ابوالعلى مودودى
3 . مقالهاى با عنوان «آیا نقاط مشترکى در تمدنها وجود دارد» از دکتر mustafa assibai
4 . تاریخ اسلام از m.a.bari
معرفى انبیاء الهى در پایگاه Islamic Interlink
براى آشنایى با انبیاء الهى در پایگاه اینترنتى Islamic Interlink به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islamicinterlink.com/subject/prophets.html
پس از ورود به این پایگاه، با پیوندهاى زیر روبرو مىشویم:
1 . مقالهاى به زبان انگلیسى از سید ابوالعلى مودودى، اهل پاکستان با عنوان «خاتم پیامبران»
2 . ابراهیم نبى (ع)، پدر انبیاء
3 . «عصمت پیامبران» که ترجمه انگلیسى از مکتوبات امام فخرالدین رازى است .
پایگاه مؤسسه عمومى اهل سنت
پایگاه مؤسسه عمومى اهل سنت (usf) در اینترنت، با هدف ارائه خدمات فرهنگى در زمینه اسلام و از طریق آدرس زیر قابل دسترسى است:
http://www.usf.edu.pk
پس از ورود به این پایگاه، به فهرست پیوندهاى سمت چپ این سایت توجه کنید . اولین پیوند در این فهرست (Biography of muhammad) به تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص) مربوط مىشود . با کلیک روى این پیوند، در سمت راست، فهرست دیگرى را مشاهده مىکنید . در این فهرست مطالب زیر مشاهده مىشود:
1 . فرهنگ و تمدنهاى دوره پیش از اسلام
2 . قریش و عرب
3 . دودمان و تولد پیامبر
4 . ازدواج پیامبر
5 . دعوت پیامبر و عکس العمل قریش
6 . محاصره و زندگى در شعب ابى طالب
7 . سفر به طائف
8 . معراج
9 . بیعت عقبه
10 . هجرت
11 . مدینه و تغییر قبله
12 . جنگ بدر و . . .
تاریخ اسلام و انبیاء الهى در پایگاه «اسلام 101»
پایگاه «اسلام 101» حاوى اطلاعاتى در زمینه توحید، پیامبر اسلام و قرآن کریم است .
براى آشنایى با این سایتبه آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islam101.com
اینک به پیوندهاى سمت چپ این صفحه توجه کنید:
1 . پیوند muhammad ما را به پایگاهى با همین عنوان متصل مىکند . این سایتبه طور مجزا توضیح داده مىشود .
2 . پیوند prominent muslims of the world ما را به صفحهاى با همین عنوان (مسلمانان بزرگ جهان) متصل مىکند . در این صفحه جدید، پیوند the prophets ما را با تاریخ زندگى انبیاء الهى، از آدم (ع) تا خاتم (ص) (مجموعا بیست پیامبر) آشنا مىسازد .
پایگاه سیف الله
براى آشنایى با پایگاه «سیف الله» (sword of allah) به سایت زیر وارد شوید:
http://www.swordofallah.com
این پایگاه بر اساس مطالب A.I.Akram ، اهل راولپندى پاکستان در مورد زندگى و جنگهاى یکى از سرداران سپاه اسلام یعنى خالد بن ولید، تهیه و تاسیس شده است .
مؤلف ذکر مىکند که براى تدوین این مطالب، با دو مشکل عدم آشنایى کافى به زبان عربى و کمبود اطلاعات جغرافیاى تاریخى، مواجه بوده است . وى پس از یادگیرى زبان عربى، براى حل مشکل دوم، از دو کتاب جغرافیایى اوایل اسلام استفاده کرد . این دو منبع، الاعلاق النفیسه از ابن رسته و کتاب البلدان از یعقوبى بود .
در این پایگاه با مطالب زیر آشنا مىشویم:
فصل اول شامل: زندگى نامه خالدبن ولید در زمان پیامبر، نبرد احد، اسلام آوردن خالد، فتح مکه، نبرد حنین، ماجراى دمة الجندل .
فصل دوم شامل: نبردهاى خالدبن ولید با مرتدان بعد از وفات پیامبر (ص) .
فصل سوم هم در مورد نبردهاى خالد بن ولید در عراق و ایران است .
در همین پایگاه پیوندى براى آشنایى با نقشههاى جنگى زمان پیامبر اسلام (ص) وجود دارد . از جمله مىتوان نقشههاى آرایش نظامى مسلمانان در نبردهاى احد و فتح مکه را مشاهده کرد .
همچنین پیوند companions در این سایت، تاریخ زندگى تعدادى از صحابه را معرفى مىکند .
پایگاه تاریخ هنر اسلامى
در پایگاه اینترنتى هنر اسلامى (islamic Art) مىتوان اطلاعات ارزشمندى در حوزه تاریخ اسلام بدست آورد . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islamicart.com
پس از ورود به این سایت، روى پیوند History Events در بالاى صفحه کلیک کنید تا به صفحهاى با عنوان «وقایع و نقاط عطف تاریخى جهان اسلام» متصل شوید . در این صفحه با مطالب تاریخى ذیل به صورت مجمل آشنا مىشویم:
1 . خلاصه زندگى پیامبر اسلام (ص)
2 . تاریخ خلفاى راشدین و بنى امیه
3 . امویان اندلس
4 . خلفاى عباسى
5 . سلسله آل طولون و فاطمیان در مصر
6 . سلسله سلجوقیان و ایوبیان در سوریه
7 . افریقیه و سیسیلى
8 . مرابطین و موحدون در مراکش
9 . مرابطین و موحدون در اندلس
10 . آخرین حکام عباسى در بغداد
11 . حکومت مغولان در هند
و یا کلیک روى دکمه . (Back
پیوند «العملة الاسلامیة» (coins) ، ما را با سکههاى تاریخ اسلام آشنا مىسازد . در این بخش تصاویر اسکن شده از سکههاى باقى مانده از دورههاى مختلف تاریخ جهان اسلام به همراه توضیحاتى ارائه شده است . به عنوان مثال، تصاویر سکههاى زیر قابل دریافت است:
1 . تصاویر سکههاى مربوط به سالهاى 697 و 698 میلادى که مربوط به زمان حجاج بن یوسف است .
2 . تصاویر سکههاى مربوط به سال 897 و 898 میلادى (دوره عباسیان) که از منطقه شمال بینالنهرین کشف شده است .
3 . سکههاى مربوط به سال 950 میلادى و مربوط به دوره آل بویه .
4 . سکههاى حکومت فاطمیان مصر (1032 میلادى) که بر روى آنها، عبارت «على ولى الله» نقش بسته است .
5 . سکههاى حکومت ایوبیان (1250 م) .
6 . سکههاى بجا مانده از امویان اندلس و اسپانیا در گرانادا، مربوط به زمان محمد هفتم و به سال 1395 و 1407 میلادى .
پایگاه محمد (ص)
پایگاه محمد (ص) در اینترنتبراى معرفى تاریخ زندگى پیامبر اسلام و مقالاتى در این محدوده تاسیس شده است . آدرس این پایگاه چنین است:
http://www.muhammad.net
پس از ورود به این آدرس، چنانچه روى پیوند Intrductory Articles کلیک کنید به صفحهاى متصل مىشوید که حاوى مقالاتى در زمینه تاریخ اوایل اسلام است . از جمله:
1 . مقالهاى از عبدالعلى مودودى اهل پنجاب پاکستان
2 . مقالهاى از حسین پاشا از مؤسسه علوم اسلامى شیکاگو
همچنین پیوند Biographies در صفحه اصلى این پایگاه، ما را با چند مقاله که در زمینه زندگى پیامبر اسلام (ص) نوشته شده، آشنا مىسازد از جمله:
1 . مقدمهاى به اسلام از محمد حمید الله
2 . ترسیم نمودار شجره نامه پیامبر از Ishaqzahid
3 . جنگ بدر از شیخ عبدالمحسن القسیم
4 . کتابى با عنوان «محمد بزرگ» تالیف Ahmad Deedat
5 . وقایع نگارى حوادث زمان پیامبر (ص) از ابوطارق حجازى
6 . مامن اولیه مهاجران مسلمان: ملل افریقا نخستین پناه مسلمانان تالیف نجیب محمد که در سال 1997 میلادى در امریکا منتشر شده است .
همچنین پیوند muhammad Books ، ما را با کتب متعددى که در زمینه تاریخ زندگى پیامبر (سیره) تالیف شده، آشنا مىسازد .
پایگاه علم و تمدن اسلامى
پایگاه علم و تمدن اسلامى، حاوى اطلاعات فراوانى در حوزههاى مختلف تاریخ و تمدن اسلامى است . براى آشنایى با این پایگاه، به آدرس زیر وارد شوید:
http://cyberistan.org/islamic/
این پایگاه که توسط دکتر zahoor ، تاسیس شده، حاوى اطلاعات زیر است:
1 . زندگى نامه نویسى (Biography)
این بخش به مسئله تمدن اسلامى و معرفى دانشمندان اسلامى پرداخته است . در این قسمت مىتوان با شخصیتهاى اسلامى برجسته آشنا شد . این افراد عبارتند از:
جابر بن حیان - خوارزمى - جاحظ - الکندى - ثابتبن قره - طبرى - البقانى - الفرقانى - رازى - فارابى - ابوالحسن على مسعودى - بوزجانى - ابن هیثم - ماوردى - ابوریحان بیرونى - ابن سینا - عمر خیام - غزالى - ابن باجه - ادریسى - ابن طفیل - ابن رشد - نصیر الدین طوسى - جلال الدین رومى - ابن نفیس دمشقى - ابن بطوطه - ابن خلدون - الغ بیگ .
2 . علم (science)
این بخش حاوى مطالب زیر است:
مطالبى پیرامون اهمیت علم از بزرگان - مترجمان بزرگ اسلامى در قرون وسطى - اسامى لاتین و انگلیسى که منشا عربى دارد - شهرهاى اسلامى که سابقه فعالیت علمى دارند - علم و تمدن در اندلس - اسلام و نجوم - ریشههاى اسلامى در پزشکى اروپا - جهان اسلام و رنسانس غربى - ترجمه هایى از کتب علوم اسلامى به لاتین و دیگر زبانهاى اروپایى .
3 . تاریخ و تمدن اسلامى
در این قسمت پیوندهایى را در زمینه تمدن اسلامى، تسامح در اسلام، تاریخ اسلام، سکههاى اسلامى و تاریخ اسلام در اروپا و افریقا مشاهده مىکنید .
4 . اندلس: این پیوند، تاریخ اسلام را در اسپانیاتشریح مىکند .
5 . صحابه پیامبر (ص (companions of prophet))
این بخش حاوى توضیحاتى تاریخى در مورد بعضى از صحابه پیامبر است .
6. other topics
در این قسمت نیز مطالب متنوع، از جمله نقشههاى تاریخى از جهان اسلام، قابل دریافت است .
پایگاه الهدى
موسسه الهدى در امریکا، توسط گروهى از مسلمانان این کشور، در اینترنت راه اندازى شده است .
براى آشنایى با این پایگاه به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com
در این پایگاه مطالب تاریخى در زمینه انبیاء الهى، تاریخ زندگى امامان شیعه اثنى عشرى، نهجالبلاغه و اطلاعات دیگر در زمینه اسلام، وجود دارد .
چنانچه قصد دارید که کتاب انبیاء اسلامى (theprophetsofislam) را در این پایگاه مطالعه کنید، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com/TPOI-1.htm
این کتاب، تاریخ انبیاء الهى را بر اساس مستندات قرآنى ذکر مىکند .
مؤلف این کتاب، سید محمد حسین شمسى، اهل پاکستان است که در 1977 به امریکا رفته و در کتاب خود به تاریخ زندگى سى نفر از انبیاء الهى (از آدم (ع) تا خاتم (ص)) پرداخته است .
در بخش آخر یعنى پیامبر اسلام، مؤلف ضمن بیان تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص)، مهمترین حوادث زمان پیامبر (ص) را بیان مىدارد .
همچنین براى مطالعه کتاب «زندگى دوازده امام اهل بیت ( علیهم السلام)» ابتدا به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com/products.htm
سپس روى پیوند The Livesof Twelve Imams From The Ahle Bait کلیک کنید تا به مطالب این کتاب متصل شوید . این کتاب نیز از تالیفات دکتر سید حسین شمسى است که توسط بنیاد الهدى منتشر گردید و براى نخستین بار در 1999 میلادى، تنها چند ماه قبل از درگذشت مؤلف، در امریکا به چاپ رسیده است .
مؤلف ضمن بیان تاریخ زندگى ائمه اطهار (ع)، در فصل آخر، تحت عنوان کتابشناسى (Bibliography) مهمترین منابع اصلى مورد استفاده خود را بیان مىدارد . این منابع عبارتند از:
قرآن، نهجالبلاغه، کتاب الارشاد، ترجمه انگلیسى از I.K.A.Howard ، اعتقادات الامامیه از شیخ صدوق و ترجمه آصف فیضى، دایرةالمعارف اسلامى، امامت تالیف سید اختر رضوى، امامت و خلافت اثر مولانا سید نجم الحسن، شیعه در اسلام از علامه طباطبائى و ترجمه سید حسین نصر، تشیع: اندیشه، افکار و روحانیت اثر سید حسین نصر و hamid Dobashi و سید ولى رضا نصر، خلافت و ملوکیت اثر مولانا سید ابوالعلى مودودى، نقش اهل بیت در حفظ آموزههاى اسلام از علامه سید مرتضى عسکرى، معرفت آل محمد (ص) تالیف مظفر على خان، البلاغ المبین تالیف آقا محمد سلطان میرزا دهلاوى .
پایگاه شارح
شبکه اینترنتى شارح ویژه اطلاع رسانى حوزه علمیه قم است و از طریق آدرس زیر قابل استفاده مىباشد:
http://www.shareh.com
در این پایگاه، اطلاعات فراوانى در حوزه اسلامى قابل دریافت است . پس از ورود به این پایگاه پیوند اهل بیت (ع) به معرفى معصومین (ع) مىپردازد .
پایگاه بلاغ نت
دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم به منظور گسترش فرهنگ و معارف اسلامى اقدام به تاسیس پایگاه بلاغ گرفته است . از جمله مطالبى که در این پایگاه قابل دریافت است عبارتند از:
1 . ارائه اطلاعات جامع و روز آمد براى سطوح مختلف علمى
2 . معارف و زندگى نامه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)
3 . اندیشه سیاسى اسلام
براى آشنایى با این پایگاه، ابتدا به سایت زیر وارد شوید:
http://www.balagh.org
سپس روى پیوند «کتابخانه بلاغ» کلیک کنید . پس از انتخاب پیوند کتابخانه به صفحهاى مىرسید که حاوى فهرستى از آثار تخصصى در حوزه فرهنگ اسلامى است . اینک روى پیوند «تاریخ» کلیک کنید در این قسمت کتب و منابع تاریخى در چهار طبقه سیره پیشوایان، تاریخ اسلام، رجال و زندگى نامه تقسیم شده است . با انتخاب هر یک از این چهار پیوند، فهرستى از کتب مربوطه دریافت مىشود . یکى از مزیتهاى مهم این بخش، دریافت متن کامل این کتب است .
پایگاه 2muslims
پایگاه اینترنتى 2muslims فهرستى مفصل از منابع مطالعاتى را در حوزه اسلامى در خود نگه دارى مىکند . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.2muslims.com/directory/
آقاى عبدالرحمن که هم اکنون در امریکا زندگى مىکند، مسئول راه اندازى این پایگاه اسلامى است . پس از ورود به این پایگاه، به پیوندهاى ذیل عنوان Religionofislam توجه کنید . چنانچه روى پیوند history کلیک کنید به صفحه اطلاعات تاریخى در این پایگاه متصل مىشوید .
اطلاعات این صفحه در چهار طبقه (category) تقسیم شده است که به شرح هر یک مىپردازیم .
الف) راهنما و منابع (guides & sources)
کلیک بر روى این پیوند، فهرستى از منابع مطالعاتى تاریخ اسلام را ارائه مىدهد . در این فهرست مطالب زیر قابل مطالعه است:
1 . تاریخ مختصر اسلام از قرن ششم تا شانزدهم میلادى
2 . تاریخ اوایل اسلام، فرهنگهاى جهان باستان
3 . تاریخ گسترش و توسعه اسلام از قرن ششم تا بیستم میلادى
4 . اسلام و تمدنهاى جهانى
5 . بستههاى نرمافزارى (software package) مربوط به تاریخ اسلام که بر روى لوح فشرده (CD) ارائه شده است .
6 . نخستین درگیرىهاى مسلمانان با اقوام شبه جزیره بالکان
7 . نقش اسلام در توسعه علم
ب) تاریخ منطقهاى (history By Region)
در این بخش، تاریخ اسلام به سه منطقه افریقا، امریکا و آسیا تقسیم شده است . روى پیوند in Asiaislam کلیک کنید تا با فهرستى از مقالات مربوطه آشنا گردید . این مقالات عبارتند از:
1 . نبرد یرموک
2 . تاریخ اسلام در ویتنام
3 . چگونگى نفوذ اسلام در هند
4 . تاریخ اسلام در قزاقستان
5 . تاریخ اسلام در قرقیزستان
6 . تاریخ اسلام در آسیاى مرکزى
7 . فتح اسلامى در ایران
ج) سلسلههاى اسلامى (Islamic Dynasties)
در این صفحه مقالات و اطلاعات فراوانى (مجموعا 228 مورد) در زمینه آشنایى با سلسلههاى اسلامى را دریافت مىکنید . سلسلههایى چون:
عباسى - اغالبه - امویان اندلس - الموحدون - مرابطین - ایوبیان - فاطمیان - غزنویان - ایلخانان - ممالیک - مغول - عثمانى - راشدین - صفویه - سامانیان - سلجوقیان - تیموریان و بنى امیه .
د) نقشهها (maps)
در این صفحه، شش پیوند حاوى پایگاههاى مربوط به نقشههاى تاریخ اسلام را دریافتخواهید کرد . این نقشههاى تاریخى بیشتر چگونگى توسعه قلمرو اسلام را در قرون اولیه ترسیم مىکند .
جنگ بدر
یک پایگاه اینترنتى خصوصى، اقدام به معرفى جنگ بدر نموده است . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.geocities.com/badr_313/
مطالب این پایگاه در واقع ترجمه انگلیسى از مجلد دوم کتاب سیرت النبى است که اصل آن توسط علامه نعمانى به زبان اردو نوشته شده و توسط Budayuni به انگلیسى ترجمه شده است .
تاریخ اسلام در پایگاه cyberislam
این پایگاه حاوى پیوندهاى متعددى در زمینه اسلام، قرآن، حدیث، سنت، نماز، فقه و شریعت است . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.cyberislam.com
سپس به فهرستهاى سمت چپ صفحه توجه کنید . چنانچه در ذیل عنوان Articles روى پیوند Islamic History کلیک کنید با فهرست مقالات زیر روبرو مىشوید:
1 . در ذیل عنوان «تاریخ مختصر اسلام» (A Brief Chronology of islam) پیوندهایى را در زمینه تاریخ مختصر اسلام از قرن ششم تا بیستم میلادى مشاهده مىکنید .
2 . همچنین در ذیل عنوان «زندگى پیامبر اسلام (ص)» (Biography of muhammad) پیوندهایى را در رابطه با زندگى پیامبر مشاهده مىکنید .
3 . در ذیل عنوان «زندگى نامه صحابه» (Biographies of the sahabah) پیوندهاى متعددى براى آشنایى با صحابه صدر اسلام قرار داده شده است .
4 . در بخش «اسلام پس از پیامبر (ص)» (islam after muhammad) پیوندهایى به چند مقاله را ملاحظه مىکنید از جمله:
مقالهاى از دکتر عبدالطیف شرفى در زمینه تاریخ اسلامى اسپانیا از قرن نهم تا سیزدهم میلادى .
پایگاه الباب
پایگاه اینترنتى الباب (al-bab) از طریق آدرس زیر، حاوى اطلاعات فراوانى در زمینه آشنایى با کشورهاى عربى است:
http://www.al-bab.com
پس از ورود به سایت مورد نظر، در ذیل عنوان ARABWORL D ، روى پیوند History کلیک کنید . این پیوند کاربران را به آدرس زیر متصل مىکند:
http://www.al-bab.com/arab/history.htm
در این صفحه (Arab-Islamic History) پیوندهاى متعددى را در حوزه تاریخ اسلام ملاحظه مىکنید . اینک به بعضى از این پیوندها اشاره مىکنیم:
1 . منشا عرب بدوى (The original arab, the bedouin) از کتاب تاریخ مختصر اسلام تالیف فیلیپ ک . حتى ( . ( philip K.Hitti
2 . منابع تاریخ اعراب در دوره باستان از پایگاه اینترنتى منابع تاریخ باستان وابسته به دانشگاه فوردهام در امریکا .
در این بخش به منابع تاریخ باستان مانند هرودت (430 ق . م)، استرابون (22 میلادى)، دیوکاسیوس (220 میلادى)، آمیانوس مارسلینوس (380 میلادى) و پروکوپیوس (550 میلادى) اشاره شده است .
3 . فرهنگ اعراب قبل از اسلام تالیف ریچارد هوکر (Richard Hooker) در سایت دانشگاه ایالتى واشنگتن .
4 . بیزانس و اعراب در قرن پنجم میلادى، تالیف عرفان شهید در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام .
5 . محمد (ص) پیامبر خدا اثر فیلیپ حتى
6 . محمد (ص) تالیف ماکسیم رادینسون (maxime Rodinson) 1980 میلادى .
7 . محمد (ص) و ظهور اسلام، اثر ریچارد هوکر .
8 . صحابه پیامبر (ص)، تالیف عبدالوحید حامد در پایگاه اینترنتى دانشگاه میسورى رولا .
9 . تواریخ و سلسلهها (Dates anddynasties) ، محدوده جغرافیایى حکومتهاى اسلامى از 570 تا 1250 میلادى، در سایت دانشگاه پرنیستون در امریکا .
10 . جنگ بدر در سال 624 میلادى .
11 . نبرد یرموک در 636 میلادى .
12 . فتح مصر در 642 میلادى .
13 . خلفاى راشدین، در پایگاه اینترنتى انجمن اسلامى دانشجویان دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
14 . مقالهاى با عنوان «بغداد در دوره خلفاى عباسى» اثر ویلیام استرنز ( . (stearns William
15 . «خلفاى عباسى» برگرفته از مروج الذهب تالیف مسعودى در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام .
16 . مطالبى پیرامون خلافت مقتدر بالله (932 - 908 میلادى) برگرفته از کتاب تجارب الامم (Experiences of the Nations) اثر ابن مسکویه . این مطالب در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام نگهدارى مىشود .
17 . اسماعیلیان تالیف جرج آندریوز (George Andrews) و وینکنوگ . (vinkenoog)
18 . مقالهاى با عنوان «اسامة» (1188 - 1095 میلادى) که به همراه صلاح الدین علیه صلیبیون به نبرد پرداخت .
19 . تاریخ جنگهاى صلیبى .
20 . فاطمیان و ممالیک تالیف بریل (E.J. Brill) ، لیدن، 1991 میلادى .
21 . تاریخ قرون وسطى، یورش ترکان، تالیف ج، ج، ساندرز ( . (J.J. saunders
پایگاه «اسلام براى امروز»
پایگاه اینترنتى «اسلام براى امروز» (Islam For Today) از طریق آدرس زیر، با هدف معرفى تاریخ و تمدن اسلامى، راه اندازى شده است:
http://www.islamfortoday.com
حسین عبدالوحید امین، مدیر این پایگاه، اطلاعات ارزشمندى را در بخش تاریخ و تمدن این پایگاه گنجانده که به بعضى از آنها اشاره مىگردد .
1 . مقالهاى با عنوان «در ستایش تمدن اسلامى» (In praise of Islamic civilization) که اقتباس از سخنرانى دکتر کارلى فیورینا ( (carly Fiorina مىباشد .
2 . معرفى صحابه پیامبر اسلام (ص) .
3 . تاریخ اسلام از ابتدا تا سال (1600م) که توسط دانشگاه کلگرى در کانادا تهیه شده است .
4 . پژوهشى از ح . رحمان اهل پاکستان و عضو مؤسسه علوم پیشرفته امریکا، با عنوان «تاریخ اسلام از 570 تا 633 م» .
5 . وقایع نگارى مختصر اسلام از سال (545 تا 1990م) در سایت دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
6 . تاریخ جهان اسلام در سایت اینترنتى البلاغ
7 . وقایع نگارى اسلام از سال (570 تا 1980م) در گروه تاریخ دانشگاه Northpark در شیکاگو .
8 . تاریخ اسلام در هند و پاکستان (از ابتدا تا سال 1858 م) اقتباس از کتاب «تاریخ هند - پاکستان» تالیف ک . آلیس ( . (K. Alis
9 . «عثمانىها» عنوان مقالهاى است از ریچارد هوکر استاد دانشگاه ایالتى واشنگتن .
10 . تاریخ امپراتورى عثمانى در سایتشبکه خبرى بى بى سى .
11 . ذکر وقایع نگارى تاریخ اسلام در قرن پانزدهم میلادى .
12 . نقشه هایى در ارتباط با توسعه جهان اسلام از سایت دانشگاه پنسیلوانیا .
13 . پایگاه کتابشناسى دکتر S. Faizer Rizwi از دانشگاه مک گیل در ارتباط با معرفى منابع و مقالات تاریخ اسلام در قرون میانى .
14 . معرفى تمدن اسلامى در خاورمیانه، افریقا و آسیا در پایگاه دانشگاه بوستون در امریکا .
15 . مقالهاى از حسین عبدالوحید امین با عنوان «ریشههاى جدایى بین شیعه و سنى» .
16 . مقالهاى در معرفى خلفاى راشدین در پایگاه دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
17 . متنى با عنوان «چهار خلیفه اول» از پروفسور فضل احمد اهل لاهور .
18 . پژوهشى در زمینه «ظهور و توسعه تمدن اسلامى» از دکتر پائول بریانز (Brianspaul) ، استاد دانشگاه ایالتى واشنگتن .
تاریخ اسلام در بنیاد الحرمین
بنیاد الحرمین در شهر ریاض عربستان در سال (1997م) تاسیس شده و در سال 2000 اقدام به راه اندازى پایگاه اینترنتى «محمد (ص)» نموده است . براى آشنایى کامل با این سایتبه آدرس زیر وارد شوید:
http://www.prophet muhammed.org
آدرس زیر در این سایت، کاربران را با فهرست اصلى، اطلاعات تاریخى در زمینه پیامبر و تاریخ صدر اسلام آشنا مىسازد:
http://prophet muhammed.org/Contents.asp
مجموعه اطلاعات تاریخى موجود در این سایت عبارتند از:
الف) زندگى نامه پیامبر اسلام (ص)
1 . قبل از رسالت (مذهب در جامعه عربستان - مذهب در ایران دوره ساسانى - مذاهب بودایى، مسیحیت و یهود - اعراب بادیه نشین - اعراب در تاریخ باستان - حضرت اسماعیل (ع) در مکه - قریش - شهرهاى عربستان) .
2 . شهر مکه (بنیاد شهر - پذیرش اسلام - آغاز شکنجه - مهاجرت مسلمانان به حبشه - مسلمان شدن عمر - تحریم بنى هاشم - سال اندوه - سفر به طائف - آغاز اسلام در میان انصار - اهمیتشهر مدینه - گسترش اسلام در مدینه - موانع - حمایت از میراث فرهنگى - یهودیان و مسیحیان - رسوم قبیلهاى - دشمنى قریش - هجرت به مدینه - پندها و مثالها) .
3 . در مدینه (تفاوتهاى اجتماعى بین ساختار شهر مدینه و مکه - اوضاع مذهبى و فرهنگى - اوضاع جغرافیایى - اوضاع اقتصادى - فرهنگى - پیامبر در مدینه - بنیاد نهادن مسجد - تحرکات منافقین در مدینه - تغییر قبله - اجازه جهاد - صلح حدیبیه - نامه هایى به حکام عرب - فتح مکه) .
4 . نبردها (جنگ بدر - احد - خندق - قریضه - خیبر - موته - فتح مکه - حنین - طائف - تبوک) .
5 . نامهها و پیمانها (نامه هایى به پادشاهان - پیمانها) .
ب) شخصیت پیامبر (ص)
ویژگىهاى شخصى پیامبر - عشق به خدا - نداشتن تعلقات دنیایى - پیامبر در خانه - ملایمت، تواضع و گذشت - دعا و نیایش - رفتار با کودکان، غلامان و زنان - و . . . .
ج) اعتقادات
د) روابط با دیگران
صحابه پیامبر (ابوبکر - عمر - عثمان، امام على (ع) - زبیر و . . . .
پىنوشت:
1) عضو هیات علمى دانشگاه تربیت معلم تهران .
در شماره 7، تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه غربى، مورد بررسى قرار گرفت . گرچه دیدگاه طراحان این پایگاهها، تاثیر غیر قابل انکارى در ذهن خواننده دارد، در عین حال، براى یک محقق و پژوهشگر، آشنایى با نظرات مختلف مفید خواهد بود .
در این شماره، بر خلاف مطالب قبل، تاریخ اسلام را از منظر پایگاههائى مورد بررسى قرار مىدهیم که طراحى و ساخت صفحات وب (Web) آنها در جهان اسلام و یا توسط یک مسلمان انجام شده است .
فرهنگ اعراب قبل از اسلام
آدرس زیر که یک پایگاه فرهنگى مربوط به اهل سنت است، کاربران را با جامعه، فرهنگ و اعراب جاهلى پیش از اسلام، شجرهنامه، زندگى، ازدواج و بعثت پیامبر اسلام (ص) و مطالب تاریخ اسلام از منظر چند پایگاه اسلامى فراوان دیگر در تاریخ صدر اسلام آشنا مىسازد:
http://www.quran.com/Raheeq/
پس از ورود به این سایت، پیوندهاى زیر در زمینه تاریخ اسلام قابل توجه است:
1 . آشنایى با قبایل عرب پیش از اسلام
2 . تاریخ صدر اسلام تا قبل از هجرت
3 . نبردهاى تاریخ صدر اسلام .
تاریخ اسلام در پایگاه برکاتى
براى آشنایى با تاریخ جهان اسلام در پایگاه Barkati به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.barkati.net/english/
در این پایگاه پیوندهایى براى آشنایى با تاریخ اسلام (ظهور اسلام، خلفاى راشدین، امویان، عباسیان و . .). وجود دارد .
تاریخ اسلام در پایگاه جستجوگر شیعى
به تازگى پایگاه (shiasearch) با هدف جستجو در منابع مطالعاتى شیعه در اینترنت راهاندازى شده است . براى آشنایى با این پایگاه جستجوگر شیعى، به سایت زیر وارد شوید:
http://www.shiasearch.net
اگر چه این پایگاه، در نوع خود، در حال حاضر منحصر به فرد است، اما نتوانسته حوزه وسیع و جامعى از منابع شیعى را در بانک اطلاعاتى خود بگنجاند . البته این نقیصه، تماما به طراحان این پایگاه مربوط نمىشود، بلکه اساسا هیچ موتور جستجوى کاملى در جهان اینترنتیافت نمىشود . بنابراین براى طراحى و ساختیک موتور جستجو تخصصى و کامل، زمان بیشترى مورد نیاز است . پایگاه (shiasearch) هم اکنون به چهار زبان فارسى، اردو، انگلیسى و عربى قابل دریافت است . اینک به پایگاه زیر وارد شوید:
http://www.shiasearch.net/persian.htm
با کلیک روى پیوند تاریخ، به بخش تاریخ اسلام در این سایت متصل مىشوید . در حال حاضر، تنها پیوند «تاریخ اسلام» ، «کتابها» و «تاریخ انبیاء» در این بخش فعال است . (بقیه پیوندها هنوز آماده نشده است).
الف) بخش تاریخ اسلام:
این صفحه از قسمتهاى زیر تشکیل شده است:
1 . پیش درآمد شامل: تاریخ و تاریخ نویسى در اسلام، تاریخ از دیدگاه قرآن و تاریخ اسلامى . مطالب این قسمت از کتابهاى تفسیر المیزان، کارنامه اسلام تالیف دکتر زرینکوب و تاریخ تمدن اسلام از جرجى زیدان گرفته شده است .
2 . جهان در عصر بعثتشامل: شبه جزیره عربستان و آداب و رسوم .
مطالب این قسمت هم از کتابهاى تاریخ تحلیلى اسلام اثر رسولى محلاتى و تاریخ اسلام از على دوانى اخذ شده است .
3 . خاتم پیامبران شامل: از ولادت تا بعثت و از بعثت تا هجرت، که از کتاب تاریخ تحلیلى اسلام، گرفته شده است .
4 . تاریخ چهارده معصوم (ع) : این بخش از قسمتهاى ارزشمند این سایت است . مهمترین منابع مورد استفاده در این قسمت، منتهى الآمال و تالیفات فقیه بزرگ علامه حلى، در مورد زندگى ائمه (ع) است . در عین حال، از منابع زیر هم استفاده شده است:
امام حسن (ع) تالیف حسین استاد ولى، زندگى امام حسن عسگرى (ع) تالیف باقر شریف قرشى .
ب) کتابها:
این بخش براى دریافت متن کامل کتابهاى تاریخى طراحى شده است . از جمله:
1 . آثار اسلامى مکه و مدینه از رسول جعفریان
2 . بامداد اسلام از دکتر زرینکوب
3 . بیدارگران اقالیم قبله از محمدرضا حکیمى
4 . تاریخ اسلام از آغاز تا هجرت از على دوانى
5 . تاریخ اسلام در آثار شهید مطهرى
6 . حبیببن مظاهر از جواد محدثى
7 . داستان پیامبران از على موسوى گرمارودى
8 . درسهایى از تاریخ تحلیلى اسلام از رسولى محلاتى
9 . زندگى تحلیلى پیشوایان (ائمه دوازدهگانه) استاد عادل ادیب، ترجمه اسدالله مبشرى
10 . زندگى حضرت زهرا (س) تالیف سید جعفر شهیدى
11 . سرزمین اسلام از غلامرضا گلىزواره
12 . کارنامه اسلام تالیف دکتر زرینکوب .
ج) تاریخ انبیاء:
در این بخش با تاریخ زندگى بعضى از انبیاء الهى (حضرت آدم، ابراهیم، یوسف، نوح و موسى (ع)) آشنا مىشویم .
اینک به صفحه اصلى این پایگاه باز گردید . چنانچه روى پیوند مجلهها کلیک کنید با گروهى از مجلات اسلامى آشنا مىشویم . روى پیوند تاریخ کلیک کنید، تا مقالات فصلنامه تاریخ اسلام را دریافت کنید .
همچنین در این پایگاه پیوندهایى براى آشنایى با تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) قرار داده شده است . همچنین پیوند «پایگاههاى شیعى» حاوى فهرست مفصلى از پایگاههاى شیعى در جهان است .
پایگاه Witness - Pioneer
براى آشنایى با تاریخ اسلام و انبیاء الهى در پایگاه witness - pioneer به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.witness-pioneer.org
پس از ورود به این پایگاه، به پیوندهاى سمت چپ توجه کنید، پیوند Library ما را به بخش کتابخانه مجازى (بیت الحکمه) در این پایگاه متصل مىکند . این بخش خود حاوى پیوندهایى در زمینه قرآن، حدیث، کتب، مقالات و غیره است:
الف) چنانچه روى پیوند کتب (Books) کلیک کنید با متن کامل منابع و کتب زیر آشنا مىشوید:
1 . زندگى محمد (ص)، تالیف محمد حسین هیکل، ترجمه اسماعیل رازى الفروغى
2 . الرحیق المختوم تالیف رحمان المبارک پور
3 . خاتم پیامبران تالیف سید ابوالعلى مودودى
4 . پیامبر اسلام و نخستین دولت اسلامى تالیف محمد محمود غالى
5 . عمر بن خطاب تالیف حسین . م . القیار
6 . پیوند stories of the prophet ما را با زندگى انبیاء الهى از آدم (ع) تا خاتم (ص) آشنا مىسازد .
7 . پیوند companions of the prophet به معرفى تعداد زیادى از صحابه پیامبر اسلام (ص) مىپردازد .
ب) پیوند Articles نیز حاوى مقالاتى در این زمینه است، از جمله:
1 . مقالاتى در مورد حضرت آدم (ع)، عیسى (ع) و ابراهیم (ع)
2 . مقدمهاى به اسلام از سید ابوالعلى مودودى
3 . مقالهاى با عنوان «آیا نقاط مشترکى در تمدنها وجود دارد» از دکتر mustafa assibai
4 . تاریخ اسلام از m.a.bari
معرفى انبیاء الهى در پایگاه Islamic Interlink
براى آشنایى با انبیاء الهى در پایگاه اینترنتى Islamic Interlink به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islamicinterlink.com/subject/prophets.html
پس از ورود به این پایگاه، با پیوندهاى زیر روبرو مىشویم:
1 . مقالهاى به زبان انگلیسى از سید ابوالعلى مودودى، اهل پاکستان با عنوان «خاتم پیامبران»
2 . ابراهیم نبى (ع)، پدر انبیاء
3 . «عصمت پیامبران» که ترجمه انگلیسى از مکتوبات امام فخرالدین رازى است .
پایگاه مؤسسه عمومى اهل سنت
پایگاه مؤسسه عمومى اهل سنت (usf) در اینترنت، با هدف ارائه خدمات فرهنگى در زمینه اسلام و از طریق آدرس زیر قابل دسترسى است:
http://www.usf.edu.pk
پس از ورود به این پایگاه، به فهرست پیوندهاى سمت چپ این سایت توجه کنید . اولین پیوند در این فهرست (Biography of muhammad) به تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص) مربوط مىشود . با کلیک روى این پیوند، در سمت راست، فهرست دیگرى را مشاهده مىکنید . در این فهرست مطالب زیر مشاهده مىشود:
1 . فرهنگ و تمدنهاى دوره پیش از اسلام
2 . قریش و عرب
3 . دودمان و تولد پیامبر
4 . ازدواج پیامبر
5 . دعوت پیامبر و عکس العمل قریش
6 . محاصره و زندگى در شعب ابى طالب
7 . سفر به طائف
8 . معراج
9 . بیعت عقبه
10 . هجرت
11 . مدینه و تغییر قبله
12 . جنگ بدر و . . .
تاریخ اسلام و انبیاء الهى در پایگاه «اسلام 101»
پایگاه «اسلام 101» حاوى اطلاعاتى در زمینه توحید، پیامبر اسلام و قرآن کریم است .
براى آشنایى با این سایتبه آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islam101.com
اینک به پیوندهاى سمت چپ این صفحه توجه کنید:
1 . پیوند muhammad ما را به پایگاهى با همین عنوان متصل مىکند . این سایتبه طور مجزا توضیح داده مىشود .
2 . پیوند prominent muslims of the world ما را به صفحهاى با همین عنوان (مسلمانان بزرگ جهان) متصل مىکند . در این صفحه جدید، پیوند the prophets ما را با تاریخ زندگى انبیاء الهى، از آدم (ع) تا خاتم (ص) (مجموعا بیست پیامبر) آشنا مىسازد .
پایگاه سیف الله
براى آشنایى با پایگاه «سیف الله» (sword of allah) به سایت زیر وارد شوید:
http://www.swordofallah.com
این پایگاه بر اساس مطالب A.I.Akram ، اهل راولپندى پاکستان در مورد زندگى و جنگهاى یکى از سرداران سپاه اسلام یعنى خالد بن ولید، تهیه و تاسیس شده است .
مؤلف ذکر مىکند که براى تدوین این مطالب، با دو مشکل عدم آشنایى کافى به زبان عربى و کمبود اطلاعات جغرافیاى تاریخى، مواجه بوده است . وى پس از یادگیرى زبان عربى، براى حل مشکل دوم، از دو کتاب جغرافیایى اوایل اسلام استفاده کرد . این دو منبع، الاعلاق النفیسه از ابن رسته و کتاب البلدان از یعقوبى بود .
در این پایگاه با مطالب زیر آشنا مىشویم:
فصل اول شامل: زندگى نامه خالدبن ولید در زمان پیامبر، نبرد احد، اسلام آوردن خالد، فتح مکه، نبرد حنین، ماجراى دمة الجندل .
فصل دوم شامل: نبردهاى خالدبن ولید با مرتدان بعد از وفات پیامبر (ص) .
فصل سوم هم در مورد نبردهاى خالد بن ولید در عراق و ایران است .
در همین پایگاه پیوندى براى آشنایى با نقشههاى جنگى زمان پیامبر اسلام (ص) وجود دارد . از جمله مىتوان نقشههاى آرایش نظامى مسلمانان در نبردهاى احد و فتح مکه را مشاهده کرد .
همچنین پیوند companions در این سایت، تاریخ زندگى تعدادى از صحابه را معرفى مىکند .
پایگاه تاریخ هنر اسلامى
در پایگاه اینترنتى هنر اسلامى (islamic Art) مىتوان اطلاعات ارزشمندى در حوزه تاریخ اسلام بدست آورد . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.islamicart.com
پس از ورود به این سایت، روى پیوند History Events در بالاى صفحه کلیک کنید تا به صفحهاى با عنوان «وقایع و نقاط عطف تاریخى جهان اسلام» متصل شوید . در این صفحه با مطالب تاریخى ذیل به صورت مجمل آشنا مىشویم:
1 . خلاصه زندگى پیامبر اسلام (ص)
2 . تاریخ خلفاى راشدین و بنى امیه
3 . امویان اندلس
4 . خلفاى عباسى
5 . سلسله آل طولون و فاطمیان در مصر
6 . سلسله سلجوقیان و ایوبیان در سوریه
7 . افریقیه و سیسیلى
8 . مرابطین و موحدون در مراکش
9 . مرابطین و موحدون در اندلس
10 . آخرین حکام عباسى در بغداد
11 . حکومت مغولان در هند
و یا کلیک روى دکمه . (Back
پیوند «العملة الاسلامیة» (coins) ، ما را با سکههاى تاریخ اسلام آشنا مىسازد . در این بخش تصاویر اسکن شده از سکههاى باقى مانده از دورههاى مختلف تاریخ جهان اسلام به همراه توضیحاتى ارائه شده است . به عنوان مثال، تصاویر سکههاى زیر قابل دریافت است:
1 . تصاویر سکههاى مربوط به سالهاى 697 و 698 میلادى که مربوط به زمان حجاج بن یوسف است .
2 . تصاویر سکههاى مربوط به سال 897 و 898 میلادى (دوره عباسیان) که از منطقه شمال بینالنهرین کشف شده است .
3 . سکههاى مربوط به سال 950 میلادى و مربوط به دوره آل بویه .
4 . سکههاى حکومت فاطمیان مصر (1032 میلادى) که بر روى آنها، عبارت «على ولى الله» نقش بسته است .
5 . سکههاى حکومت ایوبیان (1250 م) .
6 . سکههاى بجا مانده از امویان اندلس و اسپانیا در گرانادا، مربوط به زمان محمد هفتم و به سال 1395 و 1407 میلادى .
پایگاه محمد (ص)
پایگاه محمد (ص) در اینترنتبراى معرفى تاریخ زندگى پیامبر اسلام و مقالاتى در این محدوده تاسیس شده است . آدرس این پایگاه چنین است:
http://www.muhammad.net
پس از ورود به این آدرس، چنانچه روى پیوند Intrductory Articles کلیک کنید به صفحهاى متصل مىشوید که حاوى مقالاتى در زمینه تاریخ اوایل اسلام است . از جمله:
1 . مقالهاى از عبدالعلى مودودى اهل پنجاب پاکستان
2 . مقالهاى از حسین پاشا از مؤسسه علوم اسلامى شیکاگو
همچنین پیوند Biographies در صفحه اصلى این پایگاه، ما را با چند مقاله که در زمینه زندگى پیامبر اسلام (ص) نوشته شده، آشنا مىسازد از جمله:
1 . مقدمهاى به اسلام از محمد حمید الله
2 . ترسیم نمودار شجره نامه پیامبر از Ishaqzahid
3 . جنگ بدر از شیخ عبدالمحسن القسیم
4 . کتابى با عنوان «محمد بزرگ» تالیف Ahmad Deedat
5 . وقایع نگارى حوادث زمان پیامبر (ص) از ابوطارق حجازى
6 . مامن اولیه مهاجران مسلمان: ملل افریقا نخستین پناه مسلمانان تالیف نجیب محمد که در سال 1997 میلادى در امریکا منتشر شده است .
همچنین پیوند muhammad Books ، ما را با کتب متعددى که در زمینه تاریخ زندگى پیامبر (سیره) تالیف شده، آشنا مىسازد .
پایگاه علم و تمدن اسلامى
پایگاه علم و تمدن اسلامى، حاوى اطلاعات فراوانى در حوزههاى مختلف تاریخ و تمدن اسلامى است . براى آشنایى با این پایگاه، به آدرس زیر وارد شوید:
http://cyberistan.org/islamic/
این پایگاه که توسط دکتر zahoor ، تاسیس شده، حاوى اطلاعات زیر است:
1 . زندگى نامه نویسى (Biography)
این بخش به مسئله تمدن اسلامى و معرفى دانشمندان اسلامى پرداخته است . در این قسمت مىتوان با شخصیتهاى اسلامى برجسته آشنا شد . این افراد عبارتند از:
جابر بن حیان - خوارزمى - جاحظ - الکندى - ثابتبن قره - طبرى - البقانى - الفرقانى - رازى - فارابى - ابوالحسن على مسعودى - بوزجانى - ابن هیثم - ماوردى - ابوریحان بیرونى - ابن سینا - عمر خیام - غزالى - ابن باجه - ادریسى - ابن طفیل - ابن رشد - نصیر الدین طوسى - جلال الدین رومى - ابن نفیس دمشقى - ابن بطوطه - ابن خلدون - الغ بیگ .
2 . علم (science)
این بخش حاوى مطالب زیر است:
مطالبى پیرامون اهمیت علم از بزرگان - مترجمان بزرگ اسلامى در قرون وسطى - اسامى لاتین و انگلیسى که منشا عربى دارد - شهرهاى اسلامى که سابقه فعالیت علمى دارند - علم و تمدن در اندلس - اسلام و نجوم - ریشههاى اسلامى در پزشکى اروپا - جهان اسلام و رنسانس غربى - ترجمه هایى از کتب علوم اسلامى به لاتین و دیگر زبانهاى اروپایى .
3 . تاریخ و تمدن اسلامى
در این قسمت پیوندهایى را در زمینه تمدن اسلامى، تسامح در اسلام، تاریخ اسلام، سکههاى اسلامى و تاریخ اسلام در اروپا و افریقا مشاهده مىکنید .
4 . اندلس: این پیوند، تاریخ اسلام را در اسپانیاتشریح مىکند .
5 . صحابه پیامبر (ص (companions of prophet))
این بخش حاوى توضیحاتى تاریخى در مورد بعضى از صحابه پیامبر است .
6. other topics
در این قسمت نیز مطالب متنوع، از جمله نقشههاى تاریخى از جهان اسلام، قابل دریافت است .
پایگاه الهدى
موسسه الهدى در امریکا، توسط گروهى از مسلمانان این کشور، در اینترنت راه اندازى شده است .
براى آشنایى با این پایگاه به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com
در این پایگاه مطالب تاریخى در زمینه انبیاء الهى، تاریخ زندگى امامان شیعه اثنى عشرى، نهجالبلاغه و اطلاعات دیگر در زمینه اسلام، وجود دارد .
چنانچه قصد دارید که کتاب انبیاء اسلامى (theprophetsofislam) را در این پایگاه مطالعه کنید، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com/TPOI-1.htm
این کتاب، تاریخ انبیاء الهى را بر اساس مستندات قرآنى ذکر مىکند .
مؤلف این کتاب، سید محمد حسین شمسى، اهل پاکستان است که در 1977 به امریکا رفته و در کتاب خود به تاریخ زندگى سى نفر از انبیاء الهى (از آدم (ع) تا خاتم (ص)) پرداخته است .
در بخش آخر یعنى پیامبر اسلام، مؤلف ضمن بیان تاریخ زندگى پیامبر اسلام (ص)، مهمترین حوادث زمان پیامبر (ص) را بیان مىدارد .
همچنین براى مطالعه کتاب «زندگى دوازده امام اهل بیت ( علیهم السلام)» ابتدا به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.al-huda.com/products.htm
سپس روى پیوند The Livesof Twelve Imams From The Ahle Bait کلیک کنید تا به مطالب این کتاب متصل شوید . این کتاب نیز از تالیفات دکتر سید حسین شمسى است که توسط بنیاد الهدى منتشر گردید و براى نخستین بار در 1999 میلادى، تنها چند ماه قبل از درگذشت مؤلف، در امریکا به چاپ رسیده است .
مؤلف ضمن بیان تاریخ زندگى ائمه اطهار (ع)، در فصل آخر، تحت عنوان کتابشناسى (Bibliography) مهمترین منابع اصلى مورد استفاده خود را بیان مىدارد . این منابع عبارتند از:
قرآن، نهجالبلاغه، کتاب الارشاد، ترجمه انگلیسى از I.K.A.Howard ، اعتقادات الامامیه از شیخ صدوق و ترجمه آصف فیضى، دایرةالمعارف اسلامى، امامت تالیف سید اختر رضوى، امامت و خلافت اثر مولانا سید نجم الحسن، شیعه در اسلام از علامه طباطبائى و ترجمه سید حسین نصر، تشیع: اندیشه، افکار و روحانیت اثر سید حسین نصر و hamid Dobashi و سید ولى رضا نصر، خلافت و ملوکیت اثر مولانا سید ابوالعلى مودودى، نقش اهل بیت در حفظ آموزههاى اسلام از علامه سید مرتضى عسکرى، معرفت آل محمد (ص) تالیف مظفر على خان، البلاغ المبین تالیف آقا محمد سلطان میرزا دهلاوى .
پایگاه شارح
شبکه اینترنتى شارح ویژه اطلاع رسانى حوزه علمیه قم است و از طریق آدرس زیر قابل استفاده مىباشد:
http://www.shareh.com
در این پایگاه، اطلاعات فراوانى در حوزه اسلامى قابل دریافت است . پس از ورود به این پایگاه پیوند اهل بیت (ع) به معرفى معصومین (ع) مىپردازد .
پایگاه بلاغ نت
دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم به منظور گسترش فرهنگ و معارف اسلامى اقدام به تاسیس پایگاه بلاغ گرفته است . از جمله مطالبى که در این پایگاه قابل دریافت است عبارتند از:
1 . ارائه اطلاعات جامع و روز آمد براى سطوح مختلف علمى
2 . معارف و زندگى نامه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)
3 . اندیشه سیاسى اسلام
براى آشنایى با این پایگاه، ابتدا به سایت زیر وارد شوید:
http://www.balagh.org
سپس روى پیوند «کتابخانه بلاغ» کلیک کنید . پس از انتخاب پیوند کتابخانه به صفحهاى مىرسید که حاوى فهرستى از آثار تخصصى در حوزه فرهنگ اسلامى است . اینک روى پیوند «تاریخ» کلیک کنید در این قسمت کتب و منابع تاریخى در چهار طبقه سیره پیشوایان، تاریخ اسلام، رجال و زندگى نامه تقسیم شده است . با انتخاب هر یک از این چهار پیوند، فهرستى از کتب مربوطه دریافت مىشود . یکى از مزیتهاى مهم این بخش، دریافت متن کامل این کتب است .
پایگاه 2muslims
پایگاه اینترنتى 2muslims فهرستى مفصل از منابع مطالعاتى را در حوزه اسلامى در خود نگه دارى مىکند . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.2muslims.com/directory/
آقاى عبدالرحمن که هم اکنون در امریکا زندگى مىکند، مسئول راه اندازى این پایگاه اسلامى است . پس از ورود به این پایگاه، به پیوندهاى ذیل عنوان Religionofislam توجه کنید . چنانچه روى پیوند history کلیک کنید به صفحه اطلاعات تاریخى در این پایگاه متصل مىشوید .
اطلاعات این صفحه در چهار طبقه (category) تقسیم شده است که به شرح هر یک مىپردازیم .
الف) راهنما و منابع (guides & sources)
کلیک بر روى این پیوند، فهرستى از منابع مطالعاتى تاریخ اسلام را ارائه مىدهد . در این فهرست مطالب زیر قابل مطالعه است:
1 . تاریخ مختصر اسلام از قرن ششم تا شانزدهم میلادى
2 . تاریخ اوایل اسلام، فرهنگهاى جهان باستان
3 . تاریخ گسترش و توسعه اسلام از قرن ششم تا بیستم میلادى
4 . اسلام و تمدنهاى جهانى
5 . بستههاى نرمافزارى (software package) مربوط به تاریخ اسلام که بر روى لوح فشرده (CD) ارائه شده است .
6 . نخستین درگیرىهاى مسلمانان با اقوام شبه جزیره بالکان
7 . نقش اسلام در توسعه علم
ب) تاریخ منطقهاى (history By Region)
در این بخش، تاریخ اسلام به سه منطقه افریقا، امریکا و آسیا تقسیم شده است . روى پیوند in Asiaislam کلیک کنید تا با فهرستى از مقالات مربوطه آشنا گردید . این مقالات عبارتند از:
1 . نبرد یرموک
2 . تاریخ اسلام در ویتنام
3 . چگونگى نفوذ اسلام در هند
4 . تاریخ اسلام در قزاقستان
5 . تاریخ اسلام در قرقیزستان
6 . تاریخ اسلام در آسیاى مرکزى
7 . فتح اسلامى در ایران
ج) سلسلههاى اسلامى (Islamic Dynasties)
در این صفحه مقالات و اطلاعات فراوانى (مجموعا 228 مورد) در زمینه آشنایى با سلسلههاى اسلامى را دریافت مىکنید . سلسلههایى چون:
عباسى - اغالبه - امویان اندلس - الموحدون - مرابطین - ایوبیان - فاطمیان - غزنویان - ایلخانان - ممالیک - مغول - عثمانى - راشدین - صفویه - سامانیان - سلجوقیان - تیموریان و بنى امیه .
د) نقشهها (maps)
در این صفحه، شش پیوند حاوى پایگاههاى مربوط به نقشههاى تاریخ اسلام را دریافتخواهید کرد . این نقشههاى تاریخى بیشتر چگونگى توسعه قلمرو اسلام را در قرون اولیه ترسیم مىکند .
جنگ بدر
یک پایگاه اینترنتى خصوصى، اقدام به معرفى جنگ بدر نموده است . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.geocities.com/badr_313/
مطالب این پایگاه در واقع ترجمه انگلیسى از مجلد دوم کتاب سیرت النبى است که اصل آن توسط علامه نعمانى به زبان اردو نوشته شده و توسط Budayuni به انگلیسى ترجمه شده است .
تاریخ اسلام در پایگاه cyberislam
این پایگاه حاوى پیوندهاى متعددى در زمینه اسلام، قرآن، حدیث، سنت، نماز، فقه و شریعت است . براى آشنایى با این سایت، به آدرس زیر وارد شوید:
http://www.cyberislam.com
سپس به فهرستهاى سمت چپ صفحه توجه کنید . چنانچه در ذیل عنوان Articles روى پیوند Islamic History کلیک کنید با فهرست مقالات زیر روبرو مىشوید:
1 . در ذیل عنوان «تاریخ مختصر اسلام» (A Brief Chronology of islam) پیوندهایى را در زمینه تاریخ مختصر اسلام از قرن ششم تا بیستم میلادى مشاهده مىکنید .
2 . همچنین در ذیل عنوان «زندگى پیامبر اسلام (ص)» (Biography of muhammad) پیوندهایى را در رابطه با زندگى پیامبر مشاهده مىکنید .
3 . در ذیل عنوان «زندگى نامه صحابه» (Biographies of the sahabah) پیوندهاى متعددى براى آشنایى با صحابه صدر اسلام قرار داده شده است .
4 . در بخش «اسلام پس از پیامبر (ص)» (islam after muhammad) پیوندهایى به چند مقاله را ملاحظه مىکنید از جمله:
مقالهاى از دکتر عبدالطیف شرفى در زمینه تاریخ اسلامى اسپانیا از قرن نهم تا سیزدهم میلادى .
پایگاه الباب
پایگاه اینترنتى الباب (al-bab) از طریق آدرس زیر، حاوى اطلاعات فراوانى در زمینه آشنایى با کشورهاى عربى است:
http://www.al-bab.com
پس از ورود به سایت مورد نظر، در ذیل عنوان ARABWORL D ، روى پیوند History کلیک کنید . این پیوند کاربران را به آدرس زیر متصل مىکند:
http://www.al-bab.com/arab/history.htm
در این صفحه (Arab-Islamic History) پیوندهاى متعددى را در حوزه تاریخ اسلام ملاحظه مىکنید . اینک به بعضى از این پیوندها اشاره مىکنیم:
1 . منشا عرب بدوى (The original arab, the bedouin) از کتاب تاریخ مختصر اسلام تالیف فیلیپ ک . حتى ( . ( philip K.Hitti
2 . منابع تاریخ اعراب در دوره باستان از پایگاه اینترنتى منابع تاریخ باستان وابسته به دانشگاه فوردهام در امریکا .
در این بخش به منابع تاریخ باستان مانند هرودت (430 ق . م)، استرابون (22 میلادى)، دیوکاسیوس (220 میلادى)، آمیانوس مارسلینوس (380 میلادى) و پروکوپیوس (550 میلادى) اشاره شده است .
3 . فرهنگ اعراب قبل از اسلام تالیف ریچارد هوکر (Richard Hooker) در سایت دانشگاه ایالتى واشنگتن .
4 . بیزانس و اعراب در قرن پنجم میلادى، تالیف عرفان شهید در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام .
5 . محمد (ص) پیامبر خدا اثر فیلیپ حتى
6 . محمد (ص) تالیف ماکسیم رادینسون (maxime Rodinson) 1980 میلادى .
7 . محمد (ص) و ظهور اسلام، اثر ریچارد هوکر .
8 . صحابه پیامبر (ص)، تالیف عبدالوحید حامد در پایگاه اینترنتى دانشگاه میسورى رولا .
9 . تواریخ و سلسلهها (Dates anddynasties) ، محدوده جغرافیایى حکومتهاى اسلامى از 570 تا 1250 میلادى، در سایت دانشگاه پرنیستون در امریکا .
10 . جنگ بدر در سال 624 میلادى .
11 . نبرد یرموک در 636 میلادى .
12 . فتح مصر در 642 میلادى .
13 . خلفاى راشدین، در پایگاه اینترنتى انجمن اسلامى دانشجویان دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
14 . مقالهاى با عنوان «بغداد در دوره خلفاى عباسى» اثر ویلیام استرنز ( . (stearns William
15 . «خلفاى عباسى» برگرفته از مروج الذهب تالیف مسعودى در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام .
16 . مطالبى پیرامون خلافت مقتدر بالله (932 - 908 میلادى) برگرفته از کتاب تجارب الامم (Experiences of the Nations) اثر ابن مسکویه . این مطالب در پایگاه اینترنتى دانشگاه فوردهام نگهدارى مىشود .
17 . اسماعیلیان تالیف جرج آندریوز (George Andrews) و وینکنوگ . (vinkenoog)
18 . مقالهاى با عنوان «اسامة» (1188 - 1095 میلادى) که به همراه صلاح الدین علیه صلیبیون به نبرد پرداخت .
19 . تاریخ جنگهاى صلیبى .
20 . فاطمیان و ممالیک تالیف بریل (E.J. Brill) ، لیدن، 1991 میلادى .
21 . تاریخ قرون وسطى، یورش ترکان، تالیف ج، ج، ساندرز ( . (J.J. saunders
پایگاه «اسلام براى امروز»
پایگاه اینترنتى «اسلام براى امروز» (Islam For Today) از طریق آدرس زیر، با هدف معرفى تاریخ و تمدن اسلامى، راه اندازى شده است:
http://www.islamfortoday.com
حسین عبدالوحید امین، مدیر این پایگاه، اطلاعات ارزشمندى را در بخش تاریخ و تمدن این پایگاه گنجانده که به بعضى از آنها اشاره مىگردد .
1 . مقالهاى با عنوان «در ستایش تمدن اسلامى» (In praise of Islamic civilization) که اقتباس از سخنرانى دکتر کارلى فیورینا ( (carly Fiorina مىباشد .
2 . معرفى صحابه پیامبر اسلام (ص) .
3 . تاریخ اسلام از ابتدا تا سال (1600م) که توسط دانشگاه کلگرى در کانادا تهیه شده است .
4 . پژوهشى از ح . رحمان اهل پاکستان و عضو مؤسسه علوم پیشرفته امریکا، با عنوان «تاریخ اسلام از 570 تا 633 م» .
5 . وقایع نگارى مختصر اسلام از سال (545 تا 1990م) در سایت دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
6 . تاریخ جهان اسلام در سایت اینترنتى البلاغ
7 . وقایع نگارى اسلام از سال (570 تا 1980م) در گروه تاریخ دانشگاه Northpark در شیکاگو .
8 . تاریخ اسلام در هند و پاکستان (از ابتدا تا سال 1858 م) اقتباس از کتاب «تاریخ هند - پاکستان» تالیف ک . آلیس ( . (K. Alis
9 . «عثمانىها» عنوان مقالهاى است از ریچارد هوکر استاد دانشگاه ایالتى واشنگتن .
10 . تاریخ امپراتورى عثمانى در سایتشبکه خبرى بى بى سى .
11 . ذکر وقایع نگارى تاریخ اسلام در قرن پانزدهم میلادى .
12 . نقشه هایى در ارتباط با توسعه جهان اسلام از سایت دانشگاه پنسیلوانیا .
13 . پایگاه کتابشناسى دکتر S. Faizer Rizwi از دانشگاه مک گیل در ارتباط با معرفى منابع و مقالات تاریخ اسلام در قرون میانى .
14 . معرفى تمدن اسلامى در خاورمیانه، افریقا و آسیا در پایگاه دانشگاه بوستون در امریکا .
15 . مقالهاى از حسین عبدالوحید امین با عنوان «ریشههاى جدایى بین شیعه و سنى» .
16 . مقالهاى در معرفى خلفاى راشدین در پایگاه دانشگاه کالیفرنیاى جنوبى .
17 . متنى با عنوان «چهار خلیفه اول» از پروفسور فضل احمد اهل لاهور .
18 . پژوهشى در زمینه «ظهور و توسعه تمدن اسلامى» از دکتر پائول بریانز (Brianspaul) ، استاد دانشگاه ایالتى واشنگتن .
تاریخ اسلام در بنیاد الحرمین
بنیاد الحرمین در شهر ریاض عربستان در سال (1997م) تاسیس شده و در سال 2000 اقدام به راه اندازى پایگاه اینترنتى «محمد (ص)» نموده است . براى آشنایى کامل با این سایتبه آدرس زیر وارد شوید:
http://www.prophet muhammed.org
آدرس زیر در این سایت، کاربران را با فهرست اصلى، اطلاعات تاریخى در زمینه پیامبر و تاریخ صدر اسلام آشنا مىسازد:
http://prophet muhammed.org/Contents.asp
مجموعه اطلاعات تاریخى موجود در این سایت عبارتند از:
الف) زندگى نامه پیامبر اسلام (ص)
1 . قبل از رسالت (مذهب در جامعه عربستان - مذهب در ایران دوره ساسانى - مذاهب بودایى، مسیحیت و یهود - اعراب بادیه نشین - اعراب در تاریخ باستان - حضرت اسماعیل (ع) در مکه - قریش - شهرهاى عربستان) .
2 . شهر مکه (بنیاد شهر - پذیرش اسلام - آغاز شکنجه - مهاجرت مسلمانان به حبشه - مسلمان شدن عمر - تحریم بنى هاشم - سال اندوه - سفر به طائف - آغاز اسلام در میان انصار - اهمیتشهر مدینه - گسترش اسلام در مدینه - موانع - حمایت از میراث فرهنگى - یهودیان و مسیحیان - رسوم قبیلهاى - دشمنى قریش - هجرت به مدینه - پندها و مثالها) .
3 . در مدینه (تفاوتهاى اجتماعى بین ساختار شهر مدینه و مکه - اوضاع مذهبى و فرهنگى - اوضاع جغرافیایى - اوضاع اقتصادى - فرهنگى - پیامبر در مدینه - بنیاد نهادن مسجد - تحرکات منافقین در مدینه - تغییر قبله - اجازه جهاد - صلح حدیبیه - نامه هایى به حکام عرب - فتح مکه) .
4 . نبردها (جنگ بدر - احد - خندق - قریضه - خیبر - موته - فتح مکه - حنین - طائف - تبوک) .
5 . نامهها و پیمانها (نامه هایى به پادشاهان - پیمانها) .
ب) شخصیت پیامبر (ص)
ویژگىهاى شخصى پیامبر - عشق به خدا - نداشتن تعلقات دنیایى - پیامبر در خانه - ملایمت، تواضع و گذشت - دعا و نیایش - رفتار با کودکان، غلامان و زنان - و . . . .
ج) اعتقادات
د) روابط با دیگران
صحابه پیامبر (ابوبکر - عمر - عثمان، امام على (ع) - زبیر و . . . .
پىنوشت:
1) عضو هیات علمى دانشگاه تربیت معلم تهران .
تبلیغات
