هدف: هدف پژوهش حاضر ارزیابی فرایند توصیف اسناد آرشیوی در مراکز اسنادی نظامی و غیرنظامی مهم ایران و تهیة الگویی برای سامان دهی اسناد دفاع مقدس است. روش/رویکرد: در این پژوهش از دو رویکرد کمی و کیفی استفاده شده است؛ بنابراین این پژوهش، پژوهشی ترکیبی است. برای اجرای پژوهش از روش پیمایشی-تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات آن از منابع کتابخانه ای، اسناد و مدارک، قوانین، استانداردها، و کاربرگه های سازمان ها و نهادها استفاده شده است. برای تکمیل اطلاعات کتابخانه ای نیز از روش مطالعات میدانی مثل مشاهده، و مصاحبه با کارشناسان و متخصصان تنظیم و پردازش اسناد استفاده شده است. یافته ها: بررسی شیوه های سامان دهی اسناد در مراکز اسنادی بررسی شده در این پژوهش نشان می دهد که هرکدام از سازمان های مذکور روشی بومی و مختص اسناد آرشیوی خود را به کار برده اند و تنها تعداد کمی از مراکز براساس « استاندارد بین المللی توصیف آرشیوی» عمل کرده اند. در بین مراکز اسنادی بررسی شده، تنها «معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران» و «آستان قدس رضوی» شش مؤلفة اصلی مدنظر ایساد(استاندارد بین المللی توصیف آرشیوی) را رعایت کرده اند. نتیجه گیری: هیچ کدام از مراکز غیرنظامی به اسناد جنگ تحمیلی و دفاع مقدس نپرداخته اند و تنها برخی از آن ها مانند معاونت اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران بخشی از اسناد دفاع مقدس را آرشیو و نگهداری می کنند. در بین مراکز نظامی نیز تنها دو مرکز «اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» و «سازمان حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس و بسیج» به جمع آوری و نگهداری اسناد دفاع مقدس بر پایه استانداردهای فهرست نویسی و نمایه سازی و نیز استفاده از نرم افزار استاندارد داخلی و بومی نیروهای مسلح (نرم افزار مأوا) پرداخته اند؛ ولی بااین حال اشکالِ اساسیِ موازی کاری و رعایت نکردن استانداردی یکسان بر این دو مرکز وارد است.
