انسان موجودی اجتماعی است که تحت تأثیر فلسفه حاکم بر جامعه خویش برانگیخته میشود و اقدام به ارضای نیازهای خویش و تحقق باورها و اهداف خود مینماید. بنابراین میتوان گفت، انسان محصور در اندیشه غربی، عمدتاً انگیزه خود را در مسیرهای مادی میبیند و میجوید. حال آنکه بر اساس آموزههای اسلامی، انسان تنها پدیدهای مادی نیست بلکه دارای یک جنبه روحانی است که باید نیازها و اهداف معنویش نیز تأمین شود. نظر به این مهم، در این مقاله تلاش گردیده است ضمن تبیین موجز جایگاه انگیزش در رفتار فردی و اجتماعی انسان، به بررسی آن از دیدگاه تئوریهای غربی و دیدگاههای اسلامی پرداخته شود. در این راستا پس از بیان مبانی انگیزش بر اساس تئوریهای رایج غربی، اهم مترادفهای انگیزش در قرآن کریم همراه با آیات مربوطه مرور و جمعبندی شده است. به علاوه، نظر علمای متقدم و معاصر مسلمان نیز درباره موضوع بیان شده است و بدین سان چارچوبی نظری از دیدگاه اسلامی به انگیزش نیز شکل گرفته است. این چارچوب ضمن آنکه میتواند مبنایی برای درک بهتر نظر دین مبین اسلام و علمای مسلمان پیرامون انگیزش واقع شود، ما را به این نتیجه میرساند که هرچند متأسفانه به دلیل انقطاع روند علمی پیشآمده در برخی حوزههای علوم اسلامی همچون بحث پیش رو، نظریههای مشخصی در آن زمینه پرورده و ارائه نشده است، اما قابلیت لازم برای توسعه نظریههای انگیزشی اسلامی وجود دارد.
