هدف این مقاله، شناسایی مفهوم و ماهیت پژوهش کمی و کیفی، درعرصة تحقیقات علوم انسانی، اجتماعی و طبیعی میباشد. در این مقاله ضمن پاسخ به تقابل ها، راه حل گریز از این تقابل معرفت شناسانة فرسایشی در عرصة علوم انسانی و طبیعی بیان شده است و مشخص میشود نظریه، پارادایم ها، راهبردها و روش شناسی در پژوهش کیفی درهم تنیده شده اند و بر این فرض استوار است که رفتار انسان میتواند بر مبنای واقعیت اجتماعی و به کمک روش شناسیهایی که از منطق قیاسی و کل گرای علوم طبیعی پیروی میکنند، مورد مطالعه قرار گیرد؛ اما در تحقیق کیفی، ماهیت های مبادی علوم و مفروضات آنها، دچار تغییروتحول میشوند، همچنین در هزارة سوم تحقیق کیفیگرایانه برعکس پژوهش کمیگرایانه در علوم انسانی و طبیعی، یک اقتضای اجتماعی و فرهنگی محسوب میشود که حاکی از تقابل این دو رویکرد است و برای رفع این تقابل معرفت شناسانه، دیدگاه سوم یعنی: رویکرد معرفت شناسی تلفیقی پیشنهاد میشود که منبعث از تفکرات دین مبین اسلام است که دو رویکرد معرفت شناسی کمیگرا و کیفیگرا در عرصة علوم انسانی و طبیعی را به شکل مکمّل،برهم افزایانه و تلفیقی بهکار میگیرد.
