بحث برانگیزترین اصل اعتقادی مسیحیان در طول تاریخ باور به تثلیث مقدس بوده است که بیشترین حملات نیز از سوی دو دین ابراهیمی دیگر، یعنی یهودیت و اسلام به این اصل صورت گرفته است؛ به طوری که قرآن آن را معادل کفر دانسته، به عنوان بدعتی در اصل مسیحیت بر می شمارد «لقدکفرالذین قالوا انَ الله ثالث ثلاثه...» 1 (ترجمه: قطعاً آنانکه گفتند خداوند سومینِ آن سه تاست کافر شدند...) (مائده/73). اما از نگاه درون دینی، مسیحیان خود را موحد می دانند و سه گان را در عین وحدت تفسیر می کنند و تناقض ظاهری حاصل از آن را سری از اسرار غیرقابل فهم برای بشر می دانند. چون در دیگر سنن نظری بیفکنیم سه گان هائی را می یابیم که بی تردید عالیترین آنها سه گان هندوئی (Trimurti) براهما، ویشنو و شیواست. این سه گان دارای شباهت ها و تفاوت های مفهومی با تثلیث مسیحی است و تاثیرگذاری های جالب توجهی در جامعه هندی داشته است؛ به طوری که این سه خدا مستقلاً پرستش می شوند و هر یک در راس یک نظام رب الاربابی قرار دارند. پیچیدگی های حاصل از نظام چند خدایی هندی مورد نقد و انکار بوداییان و جاینیان قرار گرفت و صدها سال هندوئیسم را در محاق فرد برد. در قرن هشتم میلادی با تلاش حکیمانه شانکارا، یک نظام اعتقادی مستحکم به نام ودانتا در هندوئیسم بنیان گذاری شد و مجدداً آن را احیا نمود.
در این مقاله سعی شده تا مقدمتاً ضمن بررسی ماهیت سه گان، فارغ از دیدگاه های درون دینی به اصول متافیزیکیِ وجود سه گان و ارتباط آن با وحدت پرداخته شود. با بررسی مفهوم سه گان مسیحی و سه گان هندویی، در نهایت به مقایسه تطبیقی این دو سه گان می پردازیم.
