فرامنطقه ای

اهداف: مفهوم چندمرکزی یکی از مبهم ترین اصطلاحات در علوم منطقه ای است. بخشی از این ابهام به رویکردها و مقیاس های مختلف مربوط می شود. اگرچه اغلب پژوهش های اخیر، بر روی مقیاس شهری و به ویژه منطقه کلان شهری چندمرکزی تمرکز کرده اند، امّا کمتر به سطوح ملّی و استانی توجّه شده است. بنابراین مقاله حاضر سعی دارد تا با برشمردن ابعاد و مؤلّفه های این مفهوم در این مقیاس، به بخشی از این ابهامات پاسخ دهد و روش هایی را برای سنجش آن در کشور بیابد. سپس، قابلیت توسعه چندمرکزی را در سطح استان مازندران بسنجد. روش: با توجّه به ماهیت و هدف پژوهش، از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است. مطابق با ادبیات موضوع، دو بُعد مورفولوژیک و عملکردی را می توان در سطح کلان برای سنجش چندمرکزیتی شناسایی کرد. در تحلیل ها، شاخص نخست شهری، شاخص تقوایی، شیب رتبه اندازه و تحلیل کانونی به عنوان شاخص های مورفولوژیک و شاخص واسانن، تراکم شبکه و آنتروپی به عنوان شاخص های عملکردی به کار رفته اند. یافته ها/ نتایج: نتایج تحلیل نشان می دهند مازندران دارای نظامی از مراکز متوازن و نسبتاً هم اندازه در گروه های جمعیتی مختلف و فاقد ساختاری سلسله مراتبی است. به علاوه، مراکز شهری به طور نسبتاً برابر در پهنه سرزمین پراکنده شده اند. از نقطه نظر عملکردی نیز، منطقه دارای همبستگی شبکه ای بالا، جریان ها و پیوندهای متوازن و دوطرفه و نظامی نسبتاً شبکه ای است. نتیجه گیری: استان مازندران را می توان چه به-لحاظ مورفولوژیک و چه به لحاظ عملکردی، تبلوری از یک ساختار فضایی چندمرکزی تعریف کرد.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان نقطه ی قوّت راهبردی نظام در سراسر آب های آزاد دنیاست. تمامی تجزیه و تحلیل ها و برآورد تهدیدها و راهبردهای دفاعی مقابله با آن ها نشان می دهد که مهمترین محور تهدیدها به منافع جمهوری اسلامی ایران، در دریا و یا از طریق دریا بوده و از سوی دیگر نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران باید، ضمن داشتن توانایی انجام مأموریت های اصلی خود، تداوم کنترل و برتری در منطقه را برای نیل به اه داف بازدارندگی به بهترین وجه تأمین نماید.به همین جهت به منظور بقاء در دریا، باید یگان های سطحی و خصوصاً هسته مرکزی به شدت مورد محافظت قرار گیرند و در صورت مواجهه با نیرو های فرامنطقه ای که قصد تحمیل درگیری دارند، با رعایت هوشمندانه پدافند غیر عامل، سطوح آسیب پذیری را کاهش داده و از خسارت و تلفات جلوگیری نمایند. در میان واحده ای شناور سطحی نداجا، ناوشکن های کلاس جماران به خاطر توانمندی بالا از اهمّیت ویژه ای برخوردار بوده و در صحنه رزم دریایی تأثیرگذار خواهند بود. لیکن در این راستا، آسیب پذیری ناوشکن کلاس جماران به دلیل طرّاحی قدیمی و عدم پیش بینی تمهیدات لازم در ارتباط با پدافند غیر عامل در دریا از نقاط ضعف این یگان ها بوده و در این ارتباط محقق بر اساس چندین سال تجربه عملیاتی خود در یگان های شناور، در خصوص پدافند غیرعامل به ضعف هایی در حوزه استتار الکترومغناطیسی و استتار حرارتی در ناو های نیروی دریایی برخورد نمود و مشاهده کرد که به اندازه لازم و مکفی به این امر مهم پرداخته نشده است

روابط بین بازیگران سیاسی در نظام جهانی از عوامل گوناگونی متأثر است. بررسی نظریات اندیشمندان مختلف حاکی از آن است که روابط قدرتها و کشورها براساس متغیرهای زیادی شکل می گیرد. عناصر جغرافیایی و ژئوپلیتیکی از بسترهای مهم شکل گیری روابط ژئوپلیتیک،در سطوح منطقه ای،فرامنطقه ای و جهانی هستند، لذا اهمیت روابط ژئوپلیتیکی در پیشبرد اهداف و سیاستهای کشورها و مناطق جغرافیایی انکار ناپذیر است چون نحوه تأثیر گذاری و بهره مندی کشورها از تحولات پیرامونی خود، علاوه بر قدرت ملی و اوضاع منطقه ای آنها، تا میزان بسیار زیادی مبتنی بر واقعیت های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی، نوع روابط و کیفیت تعاملات آنها با سایر بازیگران بستگی دارد. با توجه به چنین اهمیتی، مقاله حاضر با روش تحلیلی-تبیینی و رویکرد انتقادی، ضمن بیان مولفه های موجود در نظریات ذکر شده، به دنبال شناسایی و بررسی کارکرد عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی جدید در شکل گیری انواع روابط ژئوپلیتیکی و ارائه مدل جامع برای تبیین الگو روابط ژئوپلیتیک است،جهت شناسایی این مولفه ها و تببین مدل جامع برای ارائه الگوی روابط ژئوپلیتیک، نظریه های اندیشمندان گوناگون(دوازده اندیشمند) که در زمان های مختلف بیان شده است مورد ارزیابی قرار گرفت که مشخص شد حداقل بیش از ده شاخص در شکل دهی روابط ژئوپلیتیک در سطوح منطقه ای،پیرامونی و جهانی،موثر هستند، نتایج یافته های پژوهش بیانگر این نکته است که عوامل متنوعی در شکل گیری روابط ژئوپلیتیک نقش دارند که علاوه بر شرایط جغرافیایی و ژئواستراتژیکی، بر مولفه های ژئواکونومیک،ژئوپلیتیک منابع،ژئوپلیتیک هویت،ژئوپلیتیک گردشگری، جهانی شدن و ژئوپلیتیک فضای مجازی، بین مناطق و کشورها تأکید دارند.