طرح توسعه فردی

هدف این پژوهش، تبیین تأثیر منتورینگ[1] بر جانشین پروری[2] با تمرکز بر طرح توسعه ی فردی[3] است. برای تبیین این موضوع، از مدل ستاره ای هفت نقطه ی جانشین پروری راثول استفاده شده است. در مرحله ی ششم این مدل، پس از مشخص شدن وجود شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب، ابزار مناسبی که می تواند این شکاف را پر کند، طرح توسعه ی فردی و روش یا شیوه ی مناسب برای اجرای طرح توسعه ی فردی، منتورینگ است. جامعه ی آماری این پژوهش 400 نفر از کارکنانی هستند که در مرکز تحقیقات مخابرات ایران دوره های آموزشی و تخصصی را برای بهبود و ارتقای مهارت خود گذرانده اند و نمونه ی پژوهش، مطابق با فرمول کوکران 200 نفر می باشد. روش پژوهشی، توصیفی همبستگی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده است. آزمون فرضیه های پژوهشی براساس روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج، حاکی از آن است که کارکردهای توسعه ی کار راهه ی شغلی و مدل سازی نقش می توانند در اجرای طرح توسعه ی فردی مثمرثمر باشند؛ ولی کارکردهای روانی اجتماعی نمی توانند تأثیری بر طرح توسعه ی فردی داشته باشند.

اغلب پژوهش های انجام شده در زمینه توسعه منابع انسانی با به کارگیری طرح توسعه فردی، بر صنایع آموزش و سلامت متمرکز بوده است. هدف این پژوهش، تبیین فرایند توسعه منابع انسانی در سازمان های پروژه محور با بهره گیری از طرح توسعه فردی، برای درک بهتر و شناسایی عوامل اثرگذار بر آن است. بدین منظور، با استفاده از روش نظریه پردازی داده بنیاد، داده های حاصل از مصاحبه های باز و عمیق با 12 نفر از کارکنان بخش منابع انسانی شرکت نصب نیرو، گردآوری و تجزیه و تحلیل شدند. انتخاب این افراد، براساس نمونه گیری نظری صورت گرفت. نتایج نشان می دهد عوامل فردی، تیمی و سازمانی متفاوتی نظیر توسعه جویی، مسابقه برای پیشرفت، دریافت بازخورد عملکردی و اجبار به توسعه موجب می شود افراد و سازمان ها برای توسعه شایستگی های فردی تلاش کنند. طرح توسعه فردی، ابزاری کارآمد در هماهنگ کردن این تلاش هاست که پیامدهایی مطلوب، نظیر ارتقای قابلیت استخدام و بهبود عملکرد فردی و سازمانی یا نامطلوب مانند بروز تعارض های عدالت خواهانه به دنبال دارد.

امروزه یادگیری بعد از فارغ التحصیلی نه تنها متوقف نمی شود بلکه به عنوان نقطه شروع توسعه نیروی انسانی در شغل محسوب می گردد که در این راستا یکی از ابزارهای تقویت یادگیری در حرفه افراد، طرح توسعه فردی است. در واقع این طرح یک ابزار کاربردی و برنامه زمان بندی شده مکتوب در جهت برآورده شدن نیازهای حرفه ای کارکنان در راستای اهداف سازمان و شغل خویش بیان گردیده است. اگرچه کاربرد این ابزار بسیار متداول است، با این حال در راستای آشنایی هرچه بیشتر پژوهش گران با نتایج گوناگون تحقیقات متعدد جهانی در زمینه اجرای آن، مطالعه هدفمندی صورت نگرفته است. لذا هدف از این مطالعه، بررسی یافته های پژوهش های جهانی در زمینه اجرای طرح توسعه فردی و میزان اثربخشی آن در سازمان هاست. نتایج بررسی مجموعاً 23 پژوهش خارجی و داخلی حاکی از آن است که اکثر آنها اثربخشی قابل توجه اجرای این طرح را بر توسعه دانش، بهبود مهارت های حرفه ای و عملکرد کارکنان، ترغیب واکنش حرفه ایی و ارتقای قابلیت استخدامی افراد مورد تأکید قرار داده اند. در نقطه مقابل، نتایج برخی پژوهش ها نیز ماهیت فردی بودن این طرح را موجب غفلت از راهبردهای کلان سازمانی دانسته، عدم انگیزه بخشی و ترغیب شیوه بازخوردی، عدم اثرگذاری بر اقدامات حرفه ایی در محل کار، تأکید بر ماهیت زینتی این طرح و کاربرد غیرواقعی آن را مطرح نموده اند. در پاره ای دیگر از پژوهش ها، برخورداری از پشتیبانی کافی به منظور اجرای طرح، نوع محیط یادگیری سازمانی، توجه به تیم های کاری، سبک رهبری، تمرکززدایی و نیز حمایت از راهنما یا مربی پشتیبان در نقش هدایت کننده نیز عوامل و شرایط اثربخشی اجرای این طرح عنوان شده اند.