ورزش روستایی

احیا و ترویج ورزش های بومی و محلی در میان اقشار مختلف جامعه روستایی، نیازمند شناسایی و معرفی بازی ها و ورزش های بومی و محلی و برنامه ریزی دقیق در سطح راهبردی و عملیاتی است؛ اما متأسفانه تاکنون در استان کرمانشاه و حتی در کشور، پژوهشی کاربردی متناسب با این هدف به اجرا در نیامده است. ازاین رو با توجه به ضرورت مسئله، پژوهش حاضر با هدف تبیین و تحلیل وضعیت موجود در خصوص ورزش های بومی و محلی و برنامه ریزی راهبردی در خصوص کاربرد آنها، با رویکردی کیفی- کمی، در قالب تکنیکAHP - SWOT و با بهره گیری از نرم افزار Expert choice انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که سهولت اجرای ورزش های بومی و محلی، پیوند با ساختارهای فرهنگی روستا و برخورداری ورزش های بومی و محلی از تنوع و گوناگونی، به ترتیب مهم ترین قوت ها؛ و عدم رعایت نکات ایمنی و بهداشتی در برخی از ورزش های بومی و محلی مهم ترین ضعف ورزش های بومی و محلی مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه است. در عین حال، وجود زمینه برگزاری جشنواره های ورزش بومی و محلی و حمایت ناکافی از ورزش های بومی و محلی از جمله مهم ترین فرصت ها و تهدیدها در زمینة ورزش های بومی و محلی مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه به شمار می آید.

هدف از اجرای این تحقیق، تدوین استراتژی توسعه ورزش روستایی و بومی و محلی استان گلستان بود. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی، از نظر نتایج کاربردی و به لحاظ نوع مطالعه موردی است. جامعه آماری این تحقیق شامل اساتید دکتری تربیت بدنی دانشگاه های استان ، مدیران ادارات ورزش و جوانان و هیات های ورزش روستایی استان برابر با 94 نفر بود. به دلیل محدودیت جامعه، نمونه گیری به صورت تمام شمار انجام شد. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. روایی پرسشنامه از سوی 10 نفر از اساتید دکتری مدیریت ورزشی مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(رسم جداول، نمودار و ...) و استنباطی(آزمون فریدمن) استفاده شد. در مجموع، 12 نقطه قوت، 12 نقطه ضعف، 12 فرصت و 10 تهدید مورد شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مهمترین نقطه قوت، کسب مدال در برخی از رشته ها در سطوح ملی و بین المللی؛ مهمترین ضعف، توجه ناکافی به ورزش روستاها و عشایر؛ مهمترین فرصت، حضور قبایل و فرهنگ های مختلف در مناطق روستایی و مهمترین تهدید ورزش روستایی استان، نفوذ فرهنگ جوان پسند غربی بود. با توجه به تجزیه و تحلیل های صورت گرفته، موقعیت راهبردی ورزش روستایی در منطقه WT (تدافعی) قرار گرفت. بر این اساس، راهبردهای توسعه ورزش روستایی استان شامل 3 راهبرد SO، 2 راهبرد ST، 2 راهبرد WO و 4 راهبرد WT تدوین شد.

هدف این پژوهش، تدوین استراتژی های توسعه ورزش روستایی با تأکید بر ورزش های بومی و محلی بود. اجرای این پژوهش براساس روش تحلیل سلسله مراتبی[1]AHP است. این روش بر ریاضی مبتنی است و پرسشنامه آن به کمک نخبگان پر شد. برای تجزیه وتحلیل و حصول نتایج از داده های جمع آوری شده از نرم افزار Expert Choice استفاده شد. نتایج نشان داد که استراتژی های SO با وزن نهایی 368/0 در رتبه اول و پس از آن استراتژی های WO با وزن نسبی 281/0 در رتبه دوم و استراتژی های ST با وزن نسبی 196/0 در رتبه سوم و استراتژی های WT با وزن نسبی 156/0در رتبه چهارم اهمیت قرار دارد. بدین ترتیب بهترین استراتژی ها شامل احیا، حفظ، نگهداری و گسترش محیط های فیزیکی طبیعی با استعدادهای گوناگون در روستاها، برگزاری المپیادهای ورزش های بومی- محلی (هر سال به میزبانی یک یا چند روستای مجاور)، تأسیس اقامتگاه های طبیعی برای بوم گردی (اکوتوریست ها)، راه اندازی کارناوال های ورزشی- شادی در مناطق گوناگون روستایی، قانونمند کردن ورزش های روستایی و تدوین آیین نامه برای آنها و تصویب آنها در فدراسیون ورزش های بومی- محلی است. [1]. Analytic Hierarchy Process

پژوهش حاضر به بررسی و ارائه راهکارهای توسعه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی پرداخته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر ماهیت و روش، توصیفی همبستگی می باشد که به صورت آمیخته در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی، افراد آگاه به موضوع پژوهش و خبرگان و صاحب نظران حیطه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی بودند که تعداد 8  نفر با روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند و در بخش کمی، کارکنان معاونت توسعه ورزش ادارات کل ورزش و جوانان استان ها ، ادرات ورزش و جوانان شهرستان ها، هیئت های ورزش های روستایی و بازی های بومی محلی استان های ایران و همچنین برخی اساتید دانشگاهی صاحب نظر بودند که تعداد 100 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس به روش 20 برابر تعداد سوالات متغیری با بیشترین تعداد سوال، جهت کفایت نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند بود که از طریق آن مولفه های اصلی موثر بر توسعه ورزش روستای و بازی های بومی محلی مشخص شد. ابزار پژوهش در بخش کمی، پرسش نامه محقق ساخته مستخرج از بخش کیفی پژوهش (مطالعه اکتشافی نظام مند با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و مصاحبه) با مقیاس 5 ارزشی لیکرت بود (67 سوال). تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس جهت تحلیل داده ها استفاده گردید. نتایج حاکی از آن بود که اولویت سازه های مدل به ترتیب شامل تأمین امکانات مشارکت ورزشی، نیازسنجی ورزشی روستاییان، نقش های ذینفع، نوآوری و تنوع بخشی ورزشی، احیا و ترویج بازی های بومی سنتی، دستاورد و بازخورد مشارکت ورزشی، هدفمندسازی و استمرار مشارکت ورزشی، نهادهای متولی، مشارکت ورزش و بازی روستاییان، توسعه پایدار ورزش روستایی و بازی بومی سنتی، فرهنگ سازی مشارکت ورزشی، تقسیم کار میان بخشی و فرابخشی و آموزش همگانی فعالیت ورزشی بودند. در نهایت نتایج نشان داد که مدل معادلات ساختاری عوامل تعیین کننده توسعه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی برازش مطلوبی دارد و تامین امکانات و زیرساخت ها در کنار نوآوری، فرهنگ سازی و تنوع بخشی از نقش تعیین کننده ای در توسعه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی ایران برخوردار است. مدل نهایی پژوهش، شناختی جامع و کلان بر پایه شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه ورزش بومی محلی و چگونگی تعامل آن ها با یکدیگر را فراهم می آورد و چارچوبی مناسب و بومی برای مطالعات بیشتر و دقیق تر در این حوزه است و می تواند برای توسعه ورزش بومی محلی مبنای عمل قرار گیرد.

بازی های بومی محلی فوائد فراوانی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، روحی و روانی، بین المللی، گردشگری و اقتصادی خواهند داشت. بنابراین هدف این پژوهش، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ورزش روستایی و بومی محلی بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش، توصیفی و به صورت آمیخته کیفی و کمی انجام شد. نمونه گیری در بخش کیفی بر اساس پنل تخصصی و هدفمند و تعداد نمونه برابر با 20 تن بود. جامعه آماری در بخش کمی شامل مسئولان و کارکنان فدراسیون ورزش های روستایی و بومی محلی و مسئولان هیئت های استانی، برابر با 115 تن بودند که به صورت تمام شمار به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته شامل 39 عامل مؤثر بر توسعه ورزش روستایی و بومی محلی بود. روایی پرسش نامه با نظر 10 نفر از اساتید مدیریت ورزشی دانشگاه و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد. برای تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی از نرم افزارهای SPSS و لیزرل استفاده گردید. یافته ها نشان داد که 39 عامل در قالب مؤلفه های منابع مالی، عوامل اجرایی، عوامل محیطی، نگرشی و حمایتی، امکانات و تجهیزات، منابع انسانی، عوامل مدیریتی، اقدامات آموزشی، رشد آفرین انگیزشی و اجتماعی-فرهنگی اثرگذار است. می توان گفت که وجود فضاهای طبیعی و تنوع اقلیمی و جغرافیایی در روستاها به همراه تأمین اعتبارات کافی جهت پیاده سازی برنامه های ورزشی و برگزاری منظم مسابقات متمرکز، لیگ کشوری و جشنواره های ورزشی به احیا و توسعه ورزش روستایی و بازی های بومی محلی کمک خواهد کرد.

ورزش روستایی به عنوان بخشی از فرایند ورزش کشور در پی آن است که با فراهم آوردن زمینه های لازم و ایجاد محیط و فرصت مناسب، کلیه روستاییان را در موقعیت های تفریحی و رقابتی سالم قرار دهد و با پاسخگویی به نیازهای اساسی آنان، برنامه هایی برای تقویت جسم همگام با پرورش روح تأمین کند. هدف از تحقیق حاضر، طراحی مدل رابطه ای عوامل مؤثر بر توسعه ورزش روستایی بود. روش تحقیق، توسعه ای بود و از روش داده بنیاد جهت تحقق اهداف پژوهش بهره گرفته شد. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و معاونان اداره کل ورزش و جوانان استان، مدیران و معاونان ادارات ورزش و جوانان شهرستان های استان، اساتید دانشگاه و روسای هیئت های ورزشی استان و شهرستان ها در استان خراسان رضوی بودند. با توجه به کیفی بودن تحقیق، با استفاده از تکنیک نمونه گیری گلوله برفی نمونه آماری انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده ها بر اساس تحلیل نظریه داده بنیاد روش استراوس و کوربین و از طریق کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. به طور کلی یافته ها حاکی از شناسایی عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدهای توسعه ورزش روستایی خراسان رضوی بود و پیشنهادات کاربردی مبتنی بر  آن نیز ارائه گردید.