آوانویسی

یکی از مسائل ترجمه که موردتوجه بسیاری از محققان بوده است، ترجمة اسامی خاص از یک زبان به زبان دیگر می باشد. در ترجمه، اسامی خاص از اهمیت زیادی برخوردار هستند؛ زیرا، انتخاب آن ها در برخی از متون به ویژه متون داستانی دارای کنایات و تلمیحات تاریخی و فرهنگی است که توجه نداشتن به آن در فرایند ترجمه، باعث تضعیف یا محو لایه های پنهان معنایی موردنظر نویسنده می شود. تفاوت های فرهنگی، هدف از ترجمه و نیز نوع متن در ترجمة اسامی خاص نقش عمده ای ایفا می کنند. در این مقاله سعی داریم تا به بررسی راهبردهای به کاررفته در برگردان اسامی خاصِ موجود در رمان های آرزوهای بزرگ، روزگار سخت، و سپس هیچکس نبود، براساس مدل سارکا (2007) که حاوی پنج راهبرد است، بپردازیم. این راهبردها عبارت اند از: آوانویسی، نویسه گردانی، جایگزینی، ترجمة ناقص (ترجمة گزینشی) و حذف. با این هدف، 100 اسم خاص از متن اصلی رمان ها انتخاب شدند و با ترجمة فارسی مقابله شدند. پس از بررسی و مقایسه مشخص شد کهنسخه برداری بیشترین کاربرد را در ترجمه از زبان انگلیسی به زبان فارسی داشته است (2/68%) و پس از آن، به ترتیب از آوانویسی (06/18%) و ترجمة ناقص (66/13%) استفاده شده است.

هدف از نگارش این تحقیق بررسی نکته های مثبت و منفی در مقاله محمدرضا مجیدی و المار ترنز درباره ""واحدهای واجی زبان فارسی"" در کتاب راهنمای انجمن بین المللی آوایی: راهنمایِ استفاده از IPA (1999: 124-125) است. تعدادی از واج شناسان ایرانی، طی سه نشست به بحث پیرامون مسائل موجود در این مقاله پرداختند. سپس کمبودها و اشتباهات و اطلاعات غلطی که در آن وجود داشت مطرح شد و در پایان به تصحیح آن اقدام کردند. این نقد، حاصلِ مباحثِ مطرح شده این سه نشست است. همچنین منابعی در نگارش این نقد مورد استفاده قرار گرفتند که در کتابنامه ذکر شده اند.

هدف: سنجش میزان انطباق نام های آوانویسی نام های فارسی در پایگاه مستندات کتابخانه ملی با استانداردهای ملی و بین المللی روش شناسی: داده ها از پایگاه مستندات کتابخانه ملی ایران با استفاده از سیاهه وارسی گردآوری و مولفه هایآن ها با استانداردها مطابقت داده شد. یافته ها: در پایگاه های نام اشخاص، تنالگان ها و نام های جغرافیایی حروف "ص" و "ظ" بیشترین و حرف "ع" کمترین انطباق را با استانداردها دارند. انطباق با استانداردها در پایگاه های تنالگان و جغرافیا و در مورد مصوت های کوتاه نسبت به مصوت های بلند ببیشتر بود. نتیجه گیری : نبود شیوه نامه، اتکا به تجربه شخصی مستندسازان، اعتماد ایشان به آوانویسی مترجمان، نویسندگان، ناشران سبب بی انطباقی پایگاه ها با استانداردها است.

کتاب دوازده متن باستانی حاصل سالها تحقیق و تتبع بیژن غیبی در متون ایرانی باستان بویژه متون فارسی میانه است. مؤلف در هر یک از مقالات نخست به ارائه منابع، و سپس به متن پهلوی، آوانویسی، ترجمه متن، یادداشت های لغت شناسی و توضیح ابهامات متن پرداخته است.این کتاب شامل گزارش شطرنج، داستان یوشت فریان، ماه فروردین روز خرداد، یادگار زریران، آمدن شاه بهرام ورجاوند، سور سخن، خویشکاری ریدکان و اندرز به کودکان، فرخ نامه، تخمه شماری زرتشت، چیم درون، آفرین پیغامبر زرتشت است.این کتاب بواسطه دقت نظر در ترجمه متون و احتوا بر یادداشت های ارزشمند مؤلف حائز اهمیت بسیار است. با این حال، تالیف مذکور نظر به اصول و شیوه های علمی در کار تصحیح و ترجمه متون باستانی عاری از کاستبهای قابل توجه نیست. بطوری که این کاستی ها گاه به اصل تالیف آسیب رسانیده است. آنچه در همه مجموعه موجب آسیبی جدی شده عدم تصحیح انتقادی متون پهلوی یعنی مقابله دستنویس ها، حرف نویسی و آوانویسی متون و ذکر اختلاف نسخ است. بدیهی است که بدون چنین روشی نمی توان ترجمه قابل اعتمادی از متون به دست داد.