هوشمندی استراتژیک

تغییرات مستمر در محیط و کسب کار در سال های اخیر، سازمان ها را ملزم به نظارت بر محیط درون و بیرون خود و تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از این تغییرات نموده است تا از این طریق بتوانند واکنش به موقع به فرصت ها و تهدیدها از خود نشان دهند. در همین راستا، سیستم های هوشمندی استراتژیک به عنوان ابزاری نوین با فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز هر بخش سازمان، مدیران را در دستیابی به این مهم یاری می رساند. بنابراین با توجه به اهمیت هوشمندی استراتژیک، این پژوهش با شناسایی انواع متفاوت هوشمندی بر مبنای نیازهای اطلاعاتی در اتخاذ تصمیمات سازمان از دیدگاه محیط درونی و بیرونی آن به طراحی مدل جدیدی برای اندازه گیری هوشمندی استراتژیک پرداخته است. بدین منظور، داده های مورد نیاز پژوهش با توزیع پرسشنامه ای میان سازمان های استفاده کننده از سیستم های هوشمندی کسب و کار، گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار این مدل نیز با استفاده از روش های روایی واگرا و روایی همگرا سنجیده و از طریق روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که هوشمندی استراتژیک از طریق هوشمندی درون و برون سازمانی اندازه گیری می شود. همچنین، متوسط بودن میزان هوشمندی استراتژیک در سازمان های ایرانی، لزوم درک بهتر و پیاده سازی بهینه این نوع سیستم ها را بیان می کند.

آنچه در دنیای امروز سازما نهای دان شبنیان را با دنیای چند دهه قبل آنها متمایز میک ند، محیط ناپایدار، رقابت جهانی و توسعه روزافزون ارتباطات و مبادلات سریع اطلاعات است. سازما نهای دان شبنیان برای مصون ماندن از امواج سهمگین محیطی و نیز سازگاری با الزامات رقابتی چار های جز کسب اطلاعات محیطی از طریق هوشمندی استراتژیک ندارند. هدف پژوهش حاضر اولوی تبندی عوامل موثر بر هوشمندی استراتژیک در سازما نهای دانش بنیان است که بر این اساس، عوامل موثر بر هوشمندی استراتژیک سازمان در دو بخش درون سازمانی و برون سازمانی شناسایی و رتبه بندی می شوند. این پژوهش کاربردی و از لحاظ روش تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی است. ابزار جم عآوری اطلاعات پرسشنامه است که دربرگیرنده مقایسات زوجی بین معیارهای اصلی و گزین هها است. پس از بدست آوردن اوزان با استفاده از اعداد فازی مثلثی هف تگانه و تبدیل اعداد فازی مثلثی به اعداد فازی قطعی وزن شاخ صها بدست م یآید و در آخر رتب هبندی نهایی با استفاده از تکنیک فازی صورت م یپذیرد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سازما نهای دان شبنیان هوشمندی منابع انسانی برای هوشمندی استراتژیک درون سازمانی و هوشمندی مشتریان برای هوشمندی استراتژیک برون سازمانی از بیشترین اهمیت برخوردار است. به علاوه تلاش و کوشش کارکنان برای هوشمندی منابع انسانی و شناسایی فرص تهای خلاقانه موجود در ارتباط با هوشمندی مشتریان، در سازما نهای دان شبنیان بیشترین اهمیت را داراست.

هدف پژوهش حاضر مشتمل بر دو بخش کلی است، بخش اول، بررسی تأثیر هوشمندی استراتژیک بر سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی؛ و بخش دوم، شناسایی مهم ترین بعد هوشمندی استراتژیک، سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی در صنعت بیمه. این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعة آماری پژوهش را 220 نفر از کارکنان شرکت بیمة آسیا در خرم آباد تشکیل دادند که با روش نمونه گیری در دسترس و براساس مورگان، نمونه ای به حجم 140 نفر انتخاب شد.  ابزار پژوهش پرسشنامه بود که روایی آن با روش اعتبار محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ تأیید شد. در این پژوهش برای بررسی و آزمون فرضیه ها مدل سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که برای هوشمندی استراتژیک در صنعت بیمه هوشمندی مشتریان از بالاترین اهمیت برخوردار است. به علاوه، در صنعت بیمه برای سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی به ترتیب ابعاد استعداد، سرمایة زیرساخت دانشی و سرمایة ارتباطی کسب وکار از بالاترین اهمیت برخوردار است. از طرف دیگر، نتایج نشان داد در سطح اطمینان 95 درصد هوشمندی استراتژیک تأثیر مثبت و معناداری بر سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی در صنعت بیمه دارد.

امروزه اطلاعات به عنوان مرجع و ابزار اصلی قدرت و برتری رقابتی شناخته می شود. در این میان مفهوم جدیدتر و کاراتری از اطلاعات به نام هوشمندی، اهمیت خود را برجسته ساخته و جایگاه اطلاعات را به خود اختصاص داده است. به واقع، تغییرات مستمر و پرشتاب محیط فعالیت سازمان ها و دولت ها و کمیت و کیفیت منابع تحت اختیار آن ها، بعلاوه ارتباط و وابستگی سازمان ها و کشورها به یکدیگر در سطح جهانی، نوید از ابهام روز افزون محیطی می دهد. در همین راستا، هوشمندی استراتژیک برای کمک و پشتیبانی آنها در این جهت و افزایش قدرت نرم طراحی شده است.هوشمندی استراتژیک را می توان به عنوان؛ فرایندی سیستماتیک و پیوسته به منظور تولید اطلاعات و هوش استراتژیک، به صورت عملی در راستای تسهیل تصمیم گیری و دستیابی به منافع و مزیت رقابتی همچنین بازدارندگی دانست. از طرفی، مرور بر تجربه فعالیت بخش های حاکمیتی دولت ها نشان می دهد که رویکرد پشتیبانی از تصمیم گیری استراتژیک و بهره مندی از قدرت نرم بسیار مورد تأکید است و با منافع ملی و مزیت رقابتی سخت عجین می باشد. از این رو به جهت ضعف مطالعات و منابع داخلی و ضرورت و اهمیت ارتقاء ساختار برنامه ریزی، تصمیم گیری و اطلاعات استراتژیک و در راستای ایجاد چارچوبی برای هوشمندی استراتژیک، نسبت به طرح مقاله حاضر اقدام شد. در همین راستا به واسطه روش های تحقیق کیفی نسبت به تامین اهداف و پاسخ به این که توسعه قابلیتهای استراتژیک و تصمیم گیری با استفاده از ظرفیت مدیریت هوشمندی استراتژیک چگونه است، اقدام گردیده و در نتایج این تحقیق تعریف کاملی از قابلیتهای مربوطه و استفاده از ظرفیت همچنین جوانب متصور بر آن ارایه شده است.

هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان هوشمندی استراتژیک سازمانی در وزارت ورزش و جوانان بود. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و براساس نحوه گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان ستادی وزارت ورزش و جوانان (حدود 800 نفر) بود که با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه آن برابر با 260 نفر برآورد شد. در این پژوهش، برای گردآوری داده ها از روش نمونه گیری غیراحتمالی در دسترس یا اقتضایی و با توجه به رویکرد و نوع متغیرهای پژوهش، از پرسشنامه حسینی و همکاران (1391) استفاده شد که توسط نگارندگان بر مبنای پژوهش های پیشین در مورد مفهوم هوشمندی استراتژیک، طراحی گردیده است. مقدار پایایی کل پرسشنامه این پژوهش برابر 847/0به دست آمد و روایی محتوا و روایی سازه آن تأیید شد. یافته های این تحقیق نشان داد سطح هوشمندی استراتژیک در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار داشت. همچنین مشخص گردید که میزان هوشمندی برون سازمانی و درون سازمانی و مؤلفه های آن ها در وزارت ورزش و جوانان در حد بالاتر از میانگین قرار دارد. براین اساس، به وزارت ورزش و جوانان پیشنهاد می شود این برنامه یعنی هوشمندی استراتژیک را در سایر سازمان های وابسته به خود پیاده سازی کند و نقاط قوت و ضعف و منشأ آن را در زمینه هوشمندی استراتژیک شناسایی و تقویت نماید تا از این طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات پیرامون خود را بهبود بخشد و کارایی و اثربخشی خود را افزایش دهد.