جنگ اوکراین و روسیه

پژوهش حاضر با تمرکز بر مطالعه موردی بی بی سی فارسی و ایران اینترنشنال به بازنمایی تصویر جنگ اوکراین و روسیه در رسانه های خبری فارسی زبان پرداخته است. جنگ بین این دو کشور شاهد پوشش رسانه ای گسترده ای بوده و بازیگران مختلف از بسترهای رسانه ای، برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده اند. هدف این پژوهش، تبیین بازنمایی و چارچوب بندی جنگ اوکراین و روسیه در اخبار بی بی سی فارسی و ایران اینترنشنال است. داده های این پژوهش با استفاده از تکنیک چارچوب بندی اخبار جنگ اوکراین و روسیه در این شبکه های خبری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. حجم نمونه تحقیق یکسال خبری، متشکل از چهار هفته و 28 روز خبری از سال های 2021 تا 2023 است که به صورت هدفمند انتخاب شده است. در یافته های این پژوهش، به رویکردها و دیدگاه های شبکه های خبری بی بی سی فارسی و ایران اینترنشنال در روایت مربوط به درگیری پرداخته شده است. شبکه خبری ایران اینترنشنال با ترسیم انعقاد پیمان های دیپلماتیک و اقتصادی بین دو کشور، سعی در ترویج عدم تعرض به استقلال و حقوق ملی اوکراین داشته و رویکرد بی طرفانه به دو طرف را حفظ کرده؛ در حالی که بی بی سی فارسی تمرکز خود را بر روی جنبش ها، خیزش های مردمی و انتقادها به نفع اوکراین گذاشته است. هر دو شبکه خبری از میان چارچوب های عام خبری، به چارچوب های «نسبت دادن مسئولیت» و «علائق انسانی» بیشتر از دیگر چارچوب ها و به «چارچوب پیامدهای اخلاقی» کمتر از دیگر چارچوب ها توجه نشان داده اند.

بحران نظامی روسیه و اوکراین، بسترساز وقوع دگرگونی ها و تحولات بنیادین در پارادایم ها و الگوهای بین المللی تأمین و تبادل منابع و انرژی شده است. روسیه با بهره برداری گسترده از مزیت راهبردی و اهرم فشار خود در عرصه نفت و گاز، چالش ها و موانعی را بر سر راه کشورهای غربی ایجاد کرده است. در این میان، جایگاه و اهمیت منطقه خلیج فارس به عنوان یکی از بزرگترین و حیاتی ترین منابع تأمین انرژی برای قدرت های غربی، بیش از پیش مشخص و برجسته شده است. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که الگوها و ساختار مبادلات منابع انرژی در منطقه خلیج فارس در پرتو بحران اوکراین چه تحولاتی را تجربه خواهد کرد؟ روش شناسی پژوهش حاضر، ترکیبی از رویکردهای کیفی، کمی و آینده پژوهی بوده است. در بخش کیفی از طریق مصاحبه عمیق با 10 تن از خبرگان حوزه های مطالعات منطقه ای، روابط بین الملل و اقتصاد انرژی، داده های مورد نیاز گردآوری شد. سپس با به کارگیری تکنیک تحلیل مضمون و طبقه بندی، مهمترین متغیرهای کلیدی شناسایی گردید. در ادامه با استفاده از تحلیل ساختاری-تفسیری MICMAC، روابط درونی میان این متغیرها بررسی و تبیین شده است. در پایان نیز پژوهش با بهره گیری از اصول و مبانی آینده پژوهی و تکیه بر یافته های دو مرحله پیشین، 5 سناریوی محتمل در وضعیت های مختلف متغیرهای کلیدی را طراحی و تدوین کرده است. نتایج حاکی از آن است که برنامه های نوسازی و توسعه ظرفیت های نفت و گاز در منطقه و همچنین افزایش نقش ایران، می تواند اثرات مثبتی بر بازار انرژی اروپا داشته باشد.