شفافیت مالیاتی

پژوهش حاضر با رویکرد کیفی- کمی و با هدف ارائه الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت مالیاتی شرکت ها انجام شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی خبرگان حوزه مالیاتی و اساتید دانشگاهی بوده که به صورت نمونه گیری هدفمند غیر تصادفی انتخاب و مصاحبه با آنان تا اشباع نظری (18 نفر) ادامه یافت، افزون بر مصاحبه های انجام شده به منظور افزایش اعتبار و جامعیت تحقیق، اسناد و مدارک موجود در خصوص گزارشگری مالیاتی، اجتناب مالیاتی و فرار مالیاتی به دقت مطالعه، بررسی و تحلیل شده است. همچنین جامعه آماری در بخش کمی، از اساتید دانشگاه، مدیران مالی، حسابرسان مستقل و مأموران مالیاتی بوده که تعداد36 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه روش بهترین - بدترین(BWM) بود. روایی پرسشنامه توسط خبرگان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی پرسشنامه بهترین- بدترین برای هر دسته از ابعاد و متغیرها نرخ سازگاری محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده 32 عامل مؤثر در قالب شش بعد راهبری شرکتی، عوامل حسابرس، عوامل استراتژی، نسبت های مالی، ویژگی های عمومی و عوامل اجتماعی بر شفافیت مالیاتی شرکت ها شناسایی و بر اساس این عوامل، الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت شرکت های ایرانی ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل مربوط به راهبری شرکتی و عوامل اجتماعی بیشترین تأثیر را در میزان شفافیت مالیاتی شرکت ها دارد.

هدف این تحقیق، بررسی تاثیر ویژگی های هیات مدیره و اندازه شرکت بر شفافیت مالیاتی است. منظور از شفافیت مالیاتی، اندازه گیری، ارائه و افشای مناسب مبلغ مالیات در صورت های مالی است. شفافیت مالیاتی، علاوه بر آن که ایفای مناسب مسئولیت اجتماعی شرکت (از منظر شناسایی و پرداخت تعهدات مالیاتی طبق قانون مالیات) را در پی خواهد داشت، به تصمیم گیری مناسب سرمایه گذاران و در نهایت سیاست گذاران نظام مالیاتی کمک شایانی خواهد نمود. در پژوهش حاضر، شفافیت مالیاتی با پنج معیار (افشای اطلاعات وضعیت مالیاتی، نبود تحریف بااهمیت در ذخیره مالیات، نبود ابهام بااهمیت در خصوص مالیات، نبود تعدیلات سنواتی بااهمیت بابت اصلاح مالیات و سرعت در تعیین تکلیف نهایی پرونده مالیاتی) سنجش شد. همچنین تاثیر ویژگی های هیات مدیره در دو سطح، شامل سطح مؤلفه های ویژگی های هیات مدیره (اندازه، استقلال و دانش مالی هیات مدیره، غیرموظف بودن رئیس هیات مدیره و عدم دوگانگی نقش مدیرعامل) و سطح معیار ترکیبی ویژگی ها، با روش پژوهش همبستگی مورد آزمون قرار گرفت.نتایج نشان داد معیار ترکیبی ویژگی های هیات مدیره، بر شفافیت مالیاتی تاثیر مستقیم دارد و هر چه هیات مدیره امتیاز بیشتری از نظر اندازه، استقلال، دانش مالی، عدم دوگانگی نقش مدیرعامل، و غیرموظف بودن رئیس هیات مدیره اخذ نماید، شفافیت مالیاتی شرکت افزایش می یابد. در سطح مولفه ها، اندازه هیات مدیره و دانش مالی هیات مدیره تاثیر مستقیم بر شفافیت مالیاتی دارند، اما استقلال هیات مدیره، عدم دوگانگی نقش مدیرعامل و غیرموظف بودن رئیس هیات مدیره تاثیر معناداری بر شفافیت مالیاتی ندارند؛ اندازه شرکت نیز شرکت تاثیر معنی داری بر شفافیت مالیاتی ندارد.