رو ش شناسی

در دهه های اخیر، گسترش مطالعات انتقادی در علم سیاست، پژوهشگران اسلامی را با مسئله ای جدی درباره نقش مطالعات فلسفی و روش شناسی های گوناگون در هویت بخشی به دانش سیاسی و ارتقای آن مواجه ساخته است. این مقاله با استفاده از روش «تحقیق کیفی» به بررسی چیستی، قلمرو و چشم اندازهای روش شناسی بر مبنای حکمت صدرایی در مقایسه با سایر روش شناسی های متعارف پرداخته است. فرضیه اصلی مقاله آن است که روش شناسی های گوناگون می توانند در تطبیق با یکدیگر و با توجه به جنبه های معرفت شناختی، هستی شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختی گزاره های گوناگون، به ارتقای دانش سیاست کمک کنند. روش شناسی حکمت صدرایی با گسترش منابع، ابزارها و متعلق شناخت، و ترویج نظام ارزشی متعالی، به بازسازی واقعیت در نظریه های سیاسی یاری می رساند. آنچه این مقاله را متمایز می سازد استفاده از آخرین نظریات استادان متأله و شارحان مکتب صدرایی (مانند استاد شهید مطهری، آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی) در این زمینه است.

ایران شناسی از جمله رشته های جدید دانشگاهی در حوزه علوم انسانی که طی سالیان اخیر در برخی دانشگاه ها راه اندازی گردیده است. سرفصل آموزشی این رشته متشکل از دروس متنوعی نظیر تاریخ، جغرافیا، باستان شناسی، ادبیات، اسطوره شناسی، فرهنگ مردم و اقتصاد است که میان رشته ای بودن آن را نشان می دهد. ارائه تعریفی اولیه از این رشته، ماهیت و اهداف و موضوع و مبانی روش شناسی آن از جمله مسائل مهمی هستند که پرداختن به آنها ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، پژوهش پیش رو کوشیده است تا با گردآوری اطلاعات از منابع مرتبط و با استمداد از تجربیات عملی در این رشته به پرسش های اساسی تحقیق پیرامون ضرورت و اهداف رشته ایران شناسی و اهمیت رویکردهای متعدد روش شناسی در آن پاسخ دهد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که رشته ایران شناسی با به کارگیری نگاه چند بعدی و بین رشته ای، شناخت جامع تری در زمینه مسائل مرتبط با فرهنگ و تمدن ایران ارائه می دهد. با این همه، دستیابی به این مهم و نیز معرفت شناسی صحیح در آن تا حدی وابسته به اتخاذ روش شناسی متناسب و کارآمد است. بر این اساس، فهم روش شناسی در نقد دیدگاه ها و آثار ایران شناسان خارجی و نیز دستیابی به شناخت واقع گرایانه تر در این رشته، اهمیت بنیادین دارد.