فضای با دفاع

تاریخ اجتماعی و سیاسی شهر تاریخ دفاع از امنیت شهر یا اجتماع شهری است؛ که این امنیت علاوه بر فضا، اجتماع انسانی را نیز در بر می گیرد و انسان در این گود و در همه زمینه ها من جمله زندگی شهری به دنبال معنا و ارتباط بوده که اگر این معنا و چگونگی ارتباط برایش نمود نداشته باشد احساس ناامنی نموده و فضای شهر را ناامن و یا به نوعی بی دفاع احساس می کند؛ و اشکال بیگانگی در او نمود می یابد. به ویژه بیگانگی فضایی، بیگانگی جمعی و درنهایت بیگانگی از شهر. بیگانگی شهری و اشکال آن تحت تأثیر ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی شهرهای سرمایه داری و انواع حکمرانی ابزارهای به کارگیری در توسعه و تغییر و تحول در ریخت شناسی و فضای شهر و همچنین چگونگی ارتباط که نبض زندگی شهری را رقم می زند و نیز تأثیر پاراف آموزش تحت عنوان سرمایه اجتماعی، نمود می یابد. به نظر می رسد که عدم توجه به مؤلفه های مطرح شده، براساس فضاهای قابل دفاع و کارکرد برخی فضاهای قابل دفاع به فضاهای غیرقابل دفاع (تبدیل مکان ها به نامگان) جزء عوامل اصلی شکل گیری فضاهای بی دفاع در شهرهاست. در این پژوهش با روش تحقیق اسنادی، به دنبال این سؤال هستیم که آیا فضای و مکان های ناامن در جامعه ایران نمود دارد و اگر وجود داشته سیر آن چگونه بوده و به دنبال چه عواملی شکل گرفته است. سپس به بررسی معیارهای تدوین شده و برگرفته از نظریه ها و مقاله ها و کتبی که به نوعی مرتبط با موضوع مذکور بوده اند، پرداخته شده است. روش پژوهش توصیفی، ابزار جمع آوری اطلاعات بر اساس اسناد و مدارک و غیره، جامعه موردمطالعه فضای بی دفاع استان اصفهان می باشد. نتایج و یافته های پژوهش برآمده از اسناد و مدارک و جمع آوری داده ها از منابع مختلف نشان می دهد، فضاهایی جزء ناامن ترین فضاها مطرح شده اند که با پهنه های نهایی مسائل جامعه هم پوشانی دارند.

یکی از چالش های کنونی حیات شهری، وجود ناهنجاری های اجتماعی و رفتارهای خشونت آمیزشهروندان است. گمان می رفت با امکان برخورداری از رفاه مادی و نیز رشد کالبدی که در شهرها اتفاق می افتد، آسایش و امنیت بیشتر تحقق یابد؛ اما شواهد موجود از فرآیند توسعه ی معکوس حکایت دارد و مقداری از این ناآرامی ها و کنش های پرمخاطره شهری ناشی از شرایط کالبدی- مکانی و طراحی شهری است. هدف اصلی این پژوهش، «سنجش رابطه ی بین فضاهای بی دفاع با خشونت های شهری» است و «شناخت ویژگی های کالبدی و اجتماعی فضاهای بی دفاع»، از دیگر اهداف می باشد.برای مطالعه ویژگی های فضاهای شهری و نقش آن در خشونت های شهری از نظریات گوناگون جامعه شناسی، روان شناسی اجتماعی و طراحی شهری استفاده شد.روش پژوهش مبتنی بر پیمایش و ابزار پرسشنامه است. پرسشنامه ی محقق ساخته پژوهش، ابعاد خشونت شهری را در چهار مؤلفه ی خشونت روانی، خشونت فیزیکی، خشونت اقتصادی و خشونت اجتماعی با 28 گویه ساخته شده مورد سنجش قرار داده است. که در 27 نقطه شهر تهران در قالب فضاهای بی دفاع و فضاهای با دفاع اجرا گردید. تعداد 400 نفر از شهروندان تهرانی نمونه ی تحقیق را شامل می شوند که از پنج حوزه ی شهری شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران برگزیده شدند. تکنیک انتخاب نمونه ها مبتنی بر نمونه گیری سهمیه ای در فضاهای مورد مطالعه بر اساس زمان مراجعه پرسشگران بوده است.یافته های پژوهش نشان می دهد میزان بروز خشونت های شهری در فضاهای مختلف شهری به یک میزان نیست و برخی فضاهای شهری (فضاهای بی دفاع) به سبب ویژگی های کالبدی و اجتماعی به صورت بالقوه پذیرای خشونت هستند و بستری مطمئن برای فعالیت های امنیت زدا و خشونت آمیز فراهم می کنند. میانگین خشونت در مناطق مختلف شهر از نظر میزان وقوع خشونت، با تفاوت معنادار مورد تأیید قرار می گیرد.