روش کومانسکو

ژئوتوریسم ترکیبی از واژه زمین و توریسم است و به توریسمی گفته می شود که دارای جاذبه های زمین شناسی، مورفولوژیکی و فرهنگی است. هدف از این تحقیق ارزیابی میزان قابلیت و توانمندی های برخی از لندفرم های ژئومورفولوژیکی در ایجاد جاذبه های ژئوتوریستی ژئوسایت ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل رقابت پذیری پائوولووا می باشد. بر اساس بر اساس نتایج مدل های کومانسکو و پائولووا، پارک جنگلی فندقلو با میانگین 45/14 بیش ترین و آبشار سردابه با 85/11 کم ترین امتیاز را در بین لندفرم ها کسب کرده اند. ژئومورفوسایت های دریاچه سبلان، دریاچه نئور، گردنه حیران و پیست اسکی آلوارس به ترتیب رتبه های دوم تا پنجم قرار گرفته اند. امتیاز بالای پارک جنگلی فندقلو علاوه بر دارا بودن ارزش علمی و زیبا شناختی به خاطر وجود لندفرم های ژئومورفولوژیکی زیبا و کم نظیر حیات وحش و محیط زیست بکر آن است. نتایج حاصل از رقابت پذیری نشان داد که جنگل فندوقلو نسبت به سایر مناطق ژئوتوریستی قابلیت بیش تری برای توریست به مناطق مورد مطالعه دارا می باشد. نتیجه کلی تحقیق گویای پتانسیل بالای ارزش های ژئوسایت های مورد مطالعه است؛ اما به دلیل عدم وجود زیر ساخت های لازم مقوله ژئوتوریسم در این مناطق نیازمند برنامه ریزی های کلان در سطح منطقه ای و ملی است. در نهایت برای جذب گردشگران و شناساندن مناطق ژئوتوریستی طراحی سامانه آنلاین برای گردشگری مجازی پیشنهاد می گردد.

ژئومورفوسایت ها  لندفرم های ژئومورفولوژیکی هستند که از اهمیت قابل توجهی در توسعه ی گردشگری برخوردارند. ایران از جمله مناطقی است که به دلیل تنوع  لندفرم ها توانمندی قابل توجهی در جذب گردشگران دارد. در مسیر گردشگری نوستالژیک کرج – چالوس تا تونل کندوان شش  ژئومورفوسایت مشهور و برگزیده که گردشگران از تعداد  قابل توجهی از آن ها  بازدید می کنند،  برای ارزیابی توانمندی ژئومورفوتوریستی  به روش کومانسکو انتخاب شد. بر طبق این روش هر لندفرم دارای پنج ارزش (علمی، اقتصادی، زیبایی شناختی، مدیریت و کاربری و فرهنگی) است که هریک از این ارزش ها نیز بر اساس چند زیرمعیار محاسبه می شوند. اطلاعات مربوط به ارزش هر لندفرم از طریق مصاحبه و پرسش نامه بر اساس روش کومانسکو کسب و بر روی آن ها بررسی های آماری انجام گرفت. نتایج تحقیق بیانگر ارزش  بالای  ژئومورفوسایت  دره ی شهرستانک با 61/14 امتیاز و  همچنین امتیاز  پایین  ژئومورفوسایت آبشار پل آهنی با 23/11 نمره، در میان این لندفرم هاست. به نظر می رسد که امتیاز بالای دره ی شهرستانک در این امتیازبندی  بیشتر  به دلیل تنوع پدیده های ژئومورفیکی موجود و امتیاز پایین لندفرم آبشار پل آهنی به علت نمره ی کم ارزش فرهنگی آن باشد. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان یک سند در برنامه ریزی و مدیریت محیطی جهت توسعه ی پایدار گردشگری در منطقه ی مورد مطالعه و نمونه ای برای انجام این گونه بررسی ها در مناطق گردشگری دیگر باشد.

ژئومورفوسایت ها لندفرم های ژئومورفولوژیکی هستند که از اهمیت قابل توجهی در توسعه ی گردشگری برخوردارند. استان مازندران به دلیل وجود لندفرمهای متنوع توانایی زیادی برای جذب گردشگر دارد. در شهرستان چالوس و نوشهر شش ژئومورفوسایت که از لحاظ جذب گردشگری قابل توجه می باشند انتخاب شده است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت ها بر اساس روش کومانسکو و پارک ملی (مطالعه موردی: غرب مازندران) می باشد. بر اساس این روش هر لندفرم دارای پنج ارزش (علمی، زیبایی شناختی، مدیریت، اقتصادی، فرهنگی و کاربری) است. برای جمع آوری اطلاعات مربوط به ارزش هر لندفرم از مصاحبه و پرسش نامه استفاده شد و با توجه به اطلاعات بدست آمده از روش های آماری برای تحلیل داده ها استفاده شد. مدل فیولت بر اساس نرخ مدیریتی و گردشگری و دامنه ارزشی آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس نتایج تحقیق ژئومورفوسایت نمک-آبرود با امتیاز (45/15) بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده و پایین ترین امتیاز متعلق به ژئومورفوسایت رادیو دریا با امتیاز 74/11 می باشد. دلیل امتیاز بالای ژئومورفوسایت نمک آبرود دارا بودن شرایط خاص، موقعیت توپوگرافی و همچنین وجود امکانات و تسهیلات مناسب برای رفاه گردشگران می باشد و مورد توجه بیشتر گردشگران است. نتایج مدل پارک ملی نشان داد که مناطق نمک آبرود دارای بهترین و مناسب ترین وضعیت مدیریتی در حوزه ژئوتوریسم می باشند. به عبارتی منطقه ژئوتوریستی نمک آبرود از نظر زیرشاخص های مورد ارزیابی در مدل فیولت دارای شرایط مناسبی جهت توسعه و شناساندن مناطق بکر و قابل بهره برداری در صنعت ژئوتوریسم برخوردار است. لذا با توجه به نتایج حاصله تحقیق حاضر و انجام تحقیقات تکمیلی، مسئولین مرتبط با این امر می توانند در جهت بهبود وضعیت ژئومورفوسایت ها برای ارتقاء خدمات توریستی و جذب گردشگر بیشتر با توجه به ظرفیت های محیطی، برنامه ریزی های موثر تری را انجام دهند.

گردشگری از عوامل اصلی توسعه پایدار در سطوح اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی است. زمین گردشگری زیر مجموعه گردشگری پایدار بوده و هدف آن حفظ منابع زمین گردشگری و توسعه گردشگری در مقاصد است. یعنی هدایت گردشگران به نحوی که ژئوسایت مورد بازدید برای نسل های آینده حفظ و قابل استفاده باشد. به طور کلی، دست یابی به توسعه پایدار موجب شده است که مدیرت توسعه ی گردشگری در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران از اهمیت دوچندانی برخوردار گردد؛ از این رو هدف پژوهش حاضر، ارزیابی مدیریت توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت های شهر هشجین می باشد و برای دستیابی به هدف از روش کیفی برای شناخت ژئومورفوسایت ها و مدل کامنسکو برای ارزیابی کمی ژئومورفوسایت ها استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که محدوده شهر هشجین دارای پتانسیل بالا برای توسعه ژئوتوریسم در همه ابعاد می باشد. از میان 11 ژئومورفوسایت منتخب، شهر هشجین با امتیاز 61 از 100دارای بالاترین ارزش کمی بوده و رودخانه ی قزل اوزن با امتیاز و ارزش 61 دارای پتانسیل بالا و رتبه ی بعدی کوه اق اغ با امتیاز 57 و جنگل های ارس با امتیاز 56 بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند.. بنابراین نتیجه گیری می شود که با بهره برداری مناسب، ایجاد امکانات و توسعه زیرساخت های مواصلاتی و رفاهی در مناطق ژئوتوریستی شهر هشجین جهت رونق اقتصادی و شکوفایی گردشگری اقدامات لازم صورت گیرد، و با برنامه ریزی دقیق و استفاده از کارشناسان علوم جغرافیایی و محیطی برای رسیدن به این هدف اساس کار واقع شود.