تحلیل مورفولوژی

در عرصه برنامه ریزی به ویژه برنامه ریزی توسعه خدمات بهداشتی و درمانی، تصمیم گیران به رهیافت های جدید برای پاسخگویی به تغییرات و روش های پیش بینی تغییرات آینده نیاز دارند تا آمادگی بیشتری برای آینده داشته باشند. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده می گردد که بدین منظور از بررسی اسناد و پیشینه ها و انجام مصاحبه ها استفاده شده است. جامعه پژوهش این تحقیق، خبرگان بخش سلامت در حوزه مکران هستند که با روش هدفمند انتخاب شده اند. برای تحلیل داده های کیفی از تحلیل تم و برای تدوین سناریوها، از روش تحلیل مورفولوژیک و نرم افزار مورفول، تکنیک چرتکه راینر و سنجش مطلوبیت فرض ها استفاده شده است. پس از شناسایی و بررسی عوامل اثرگذار، 9 عامل به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر توسعه خدمات بهداشتی درمانی در منطقه مکران شناسایی گردید و داده ها برای تحلیل در نرم افزار مورفول قرار گرفت. 4988 سناریو به عنوان سناریوهای مقدم یا مرجح نرم افزار شناسایی گردیدند و ده سناریو برتر که احتمال معناداری آن ها در سطح بالاتری می باشد از این بین استخراج شدند. پژوهش حاضر سناریوهای پیش روی توسعه خدمات بهداشتی درمانی در منطقه سواحل مکران در افق 1415 را شناسایی نموده است .

هدف: پیچیدگی های فزاینده محیطی در کنار تغییرات شتابان صنعت رسانه، سبب شده است که آینده پژوهی به عنوان یکی از روندهای مطالعاتی در صنعت رسانه مطرح شود. یکی از روش های آینده پژوهی کیفی، مورفولوژی است که بر اساس دو بُعد «اثر بر آینده» و «احتمال رخداد»، پیشران های آینده را بر اساس قضاوت کیفی خبرگان، به صورت کلامی و برقراری روابط خطی بررسی می کند. با توجه به وجود ابهام در کلام انسان و رد فرض وجود روابط خطی میان پیشران های آتی، امروزه کمتر از این روش بهره برده می شود. روش: در این پژوهش تلاش شد تا با بهره گیری از منطق فازی، امکان ارزش گذاری چندگانه درجات صدق به منظور کاهش در ابهام کلامی خبرگان و با بهره گیری از تکنیک دیماتل، امکان تحلیل شبکه ای و عدم استقلال خطی در پیشران های آتی، به تحلیل مورفولوژی جهت بهره برداری در صنعت رسانه اضافه شود. بدین منظور، پس از توسعه نظری روابط ریاضی فازی شبکه ای، ماتریس مورفولوژی در محیط نرم افزار متلب شبیه سازی و با استفاده از یک مثال عددی آزمایش شد. یافته ها: در تحلیل مورفولوژی با رویکرد شبکه ای فازی، بر اساس هشت گام می توان از ابهام کلامی خبرگان و خطای ناشی از استقلال خطی پیشران های آتی صنعت رسانه کاست: 1. تعریف مسئله و فرموله کردن آن؛ 2. تعیین پیشران های آینده صنعت رسانه؛ 3. ترسیم گراف تأثیرهای پیشران ها؛ 4. استخراج بردار وزنی پیشران ها؛ 5. ارزیابی کلامی فازی میزان عدم قطعیت پیشران ها؛ 6. ترسیم ماتریسی چندبُعدی؛ 7. ارزیابی خروجی ها، بر مبنای دو عامل مکان وقوع و میزان نزدیکی به هدف مطلوب؛ 8. تحلیل عمیق تر پاسخ های ممکن. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد که خروجی مدل توسعه یافته مورفولوژی، در مقایسه با مدل اولیه مورفولوژی بر مبنای دو بردار فازی «اثر بر آینده» و «احتمال رخداد» و محاسبه دو متغیر «عدم تمرکز» و «مرکز ثقل» در ارزیابی پیشران های آتی در صنعت رسانه مؤثرتر است.

یکی از اصلی ترین انگیزه های تحقیقات در حوزه مهندسی و علم در مقیاس نانو، پیشبرد اهداف وسیع اجتماعی است؛ در رویکرد متعادل آثار اجتماعی توسعه فناوری، نه تنها مزایای اجتماعی بلکه پیامدهای پیش بینی نشده نیز مدنظر می باشد. مورفولوژی به عنوان نوعی از ارزیابی پیشینی سیاست گذاری، این اطمینان را ایجاد می کند که با مدنظر قراردادن اهداف بدیل و عدم قطعیت های آثار اجتماعی توسعه فناوری، رویکرد متعادل توسعه و شرایط متنوع آینده را نیز مدنظر قرار داده است. در این مقاله، از روش مورفولوژی به عنوان یکی از روش های برنامه ریزی سناریویی جهت استخراج های سناریوهای باورپذیر آینده بهره گرفته شده است. این مطالعه بر ارتباط و ارزش توسعه فناوری نانو در حوزه های مختلف تمرکز داشته و نتایج آن نشان می دهد که هرگاه روش مورفولوژی در یک فرآیند مشارکتی و نظام مند استفاده شود به سیاست گذاران کمک می کند تا اجماع و تعهد به خروجی ها تحقق یابد. افزون بر این، فناوری نانو می بایست در افق زمانی مدنظر در سه حوزه انرژی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین پزشکی و داروسازی توسعه یابد تا سناریوی مطلوب مقدور آثار اجتماعی تحقق یابد.