فارسی عمومی

هدف این پژوهشبررسی مقدار تأکید کتاب فارسی عمومی دوره تربیت معلم بر تربیت هنری از دیدگاه دانشجویان مرکز تربیت معلم استان همدان است. بر این اساس پرسش اصلی این پژوهش این است که تا چه حد در برنامه درسی فارسی عمومی دوره تربیت معلم بر تربیت هنری توجه شده است؟ روش پژوهش پیمایشی است. جامعه آماری، این پژوهش عبارتند از تمامی دانشجویان مراکز تربیت معلم استان همدان که درس فارسی عمومی را گذرانده اند و تعداد آنها 107 نفر می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان تعداد 87 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه سنجش مؤلفه های تربیت هنری است. برای سنجش روایی و پایایی ابزار از روش سنجش روایی محتوی و الفای کرونباخ استفاده شد. روایی پرسشنامه به وسیله متخصصان قابل قبول گزارش شد و مقدار الفا 832/0 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آزمون آماری مجذور کا یا خی دو استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که کتاب فارسی عمومی بر حس کنجکاوی ، نوآوری و خلق آثار هنری به مقدار کم و بر مهارت های زبانی و بیان خلاق به مقدار خیلی زیاد تأکید دارد.

در این جستار به بررسی و نقد درسنامه های ادبیات عمومی دانشگاهی پرداخته شده است. نقد این درسنامه ها با تکیه بر هدف و غایتی که باید داشته باشند،انجام شده است. از آنجا که تنوّع و گوناگونی این درسنامه ها بخصوص در چند سال اخیر بسیار زیاد شده است و دستیابی به همه آن ها بخصوص برخی درسنامه ها که بیشتر درون دانشگاهی هستند و وارد محیط های بزرگ تر نشده اند، امکان پذیر نبود بنابر درسنامه های موجود و تاحدودی مشهور گذاشته شد. در بررسی و نقد درسنامه ها سعی شده است ایرادها و معایب کلّی درسنامه ها ذکر شود و برای هر یک از ایرادها، مثالی از یک یا دو درسنامه نشان داده شود. به نظر می رسد درسنامه های ادبیات فارسی عمومی دانشگاهی، بیشتر بر اساس ذوق و سلیقه شخصی طرّاحی شده اند و حتّی گزینش متون بر اساس خوش آمدِ نویسنده(گان) بوده است و به دور از در نظر گرفتن غایت و هدفی که این درسنامه ها باید دنبال کنند. ضرورت بازبینی این درسنامه ها برای آموزش هرچه بهتر و تدوین درسنامه ای که در کم ترین حجم (در مقایسه با درسنامه های دیگر) جامع ترین اطلاعات را به دست دهد و انگیزه و میل و رغبت دانشجو را به مطالعه و فهم هرچه بهتر متون افزایش دهد، احساس می شود.

کتاب فارسی عمومی ازجمله منابع درسی دانشگاهی است که فقدان سرفصلی نظام مند برای آن سبب شده است کتاب های متعددی برای آن نگاشته شود. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی انتقادی، به بررسی دوازده کتاب فارسی عمومی از میان انبوه کتاب های تدوین شده برای این واحد درسی در بازه زمانی حدود چهل ساله و پراکندگی جغرافیایی دانشگاهی بپردازد. این پژوهش نشان می دهد که نوع تلقی از ماهیت «ادبیات» در نگرش مؤلفان به این درس بسیار مؤثر است. در اغلب این کتاب ها، هدفی متفاوت از کتاب های فارسی دبیرستان دنبال نمی شود؛ جایگاه اندیشه و تفکر گردآورنده جز در انتخابِ متون متبلور نمی شود و کتاب ها عمدتاً طرح و تألیف ویژه ای به جز ارائه منتخبی از آثار نظم و نثر با رویکرد ذوقی و با هدف «جذابیت» و «آموزندگی» ندارند. تلاش برای ارائه گزیده ای از متون والا و فاخر سایر گفتمان ها و جریان های ادبی را در این کتاب ها به حاشیه رانده است. اغلب این کتاب ها رویکرد مؤلف محور و متن محور دارند و جایگاهی برای تعامل مخاطب در آن ها لحاظ نشده است و از این منظر، رویکردی ایستا و منفعل دارند. نتایج این پژوهش ضرورت تألیف و نگارش کتابی هدف مند و ساختارمند در زمینه درس ادبیات به عنوان درسی عمومی در دانشگاه را برجسته می کند.

درس فارسی عمومی ازجمله دروس مهمی است که نقش بسزایی در افزایش دانش ادبی و مهارت های زبانی و نگارشی و نیز آشنایی دانشجویان با مفاخر بزرگ فرهنگی و ادبی کشور دارد و براساس اهمیت وضرورت توجه به آن، با رویکردهای مختلف نقد و پژوهش وتحلیل های مختلفی بر فرم، ساختار، موضوع، مضمون و محتوای آن صورت گرفته است. نگارندگان دراین جستار، با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی جلوه هایی از بهره گیری از مضامین و مفاهیم عرفانی در چند کتب فارسی عمومی می پردازد تا نشان دهند چه اندازه در این موضوع به اهداف برنامه ریزی درسی نزدیک شده و چه تاثیری درآموزش فرهنگ و ادبیات فارسی دارد. نتایج نشان می دهد مضامین عرفانی (اعم از نظم ونثر) علاوه بر اینکه چاشنی زیبا و جذابی به لحاظ هنری در درس فارسی عمومی دارد، به لحاظ عاطفی و تلطیف افکار و تزکیه نفس، بر روح و روان مخاطبان تأثیری مثبت داشته و مدرس آن را در رسیدن به اهداف عالیه آموزش زبان و ادب فارسی و گستردگی اندیشه مخاطبان و معرفی بزرگان فرهنگ وادبیات وعرفان ایرانی واسلامی، یاری خواهدکرد.