ادعاسازی

امروزه به منظور رفع مشکل کم آبی در کشور از روش انتقال آب بین حوضه ای استفاده می شود. این شیوه نه تنها مشکلات کم آبی را در کشور رفع نکرده است بلکه مسائل اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی فراوانی را هم ایجاد کرده است. بطوریکه در سالهای اخیر شاهد افزایش مقاومت های محلی و شکل گیری جنبش های محیط زیستی در برابر طرحهای انتقال آب در کشور هستیم. در این پژوهش به منظور بررسی سازوکارهای برساخت مسائل محیط زیستی به بررسی یکی از جنبش های محیط زیستی در اعتراض به طرحهای انتقال آب یعنی کارزار مردمی توقف تونل بهشت آباد می پردازیم. چارچوب مفهومی پژوهش رویکرد برساخت گرایی است و روش پژوهش روش مطالعه موردی است. بابررسی داده های پژوهش سه مضمون اصلی برساخت عقلانی مسئله، برساخت روانی مسئله و برساخت عملی مسئله به دست آمد. در برساخت عقلانی مسئله چارچوب اقتصادی، چارچوب محیط زیستی، چارچوب قانونی ، چارچوب بی عدالتی ، بی اعتباری ادعاهای رقیب و تجربه زیسته مردم موثر بودند. در برساخت روانی مسئله ادعاسازان از تقابلهای دوتایی، پیامدهای ناگوار و رهبری کاریزماتیک استفاده کردند و به منظور برساخت عملی مسئله فعالان جنبش از استراتژی جلب حمایت سیاستگذاران، غیرسیاسی کردن جنبش، فتح سنگر به سنگر و استفاده از رسانه های مختلف بهره بردند.

اهداف: مقاله حاضر با هدف مطالعه نقش سازمان های غیردولتی در برساخت مسائل محیط زیست و با تمرکز به پروژه رسوب زدایی بایوجمی در تالاب انزلی، از منظری اجتماعی نوشته شده است. با آغاز مراحل آزمایشی پروژه بایوجمی، جنبش ضد بایوجمی در استان گیلان با مرکزیت شهر انزلی به راه افتاد که سازمان های غیردولتی یکی از مدعیان اصلی این جنبش بودند. ادعاسازی به عنوان بخشی از رویکرد برساخت گرایی اجتماعی، شیوه ای را که مشکلات محیط زیستی و همچنین ابزارها و شیوه های رسیدگی به آن ها از نظر اجتماعی ساخته شده و مورد مناقشه قرار می گیرند، برجسته می کند. این نوع برداشت از مشکلات محیط زیست به معنای تعریف این مسائل بدون توجه به ابعاد عینی آن ها نیست. بلکه منظور این است که باید به فرآیندهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی مربوط به پیدایش چنین مشکلاتی نیز توجه کرد. روش مطالعه: پژوهش با روش مطالعه موردی کیفی و مبتنی بر تحلیل مضمون متون حاصل از مصاحبه، مشاهده و اسناد انجام شده است. مشارکت کنندگان 26 نفر از مؤسسان و هیأت مدیره سازمان های غیردولتی محیط زیستی استان گیلان هستند و اطلاعات مورد نیاز به کمک مصاحبه عمیق از مشارکت کنندگان، مطالعه اسناد و مشاهده میدانی گردآوری شد. یافته ها: بر اساس مطالعه فعالیت های سازمان های غیردولتی در زمینه محیط زیست، بالاخص در زمینه مقاومت علیه اجرای بایوجمی، شش مضمون فراگیر شامل عملکردهای علمی، بلاغتی، آموزشی- ترویجی، رسانه ای، ارتباطات سازمانی و تاکتیک های عملی در مناقشه سیاسی، از داده های حاصل از تحقیق استخراج شد که بیانگر شیوه عمل سازمان های غیردولتی در فرآیند برساخت مسائل محیط زیستی است. نتیجه گیری: طی فرآیندی که شامل عملکرد سازمان ها در مضامین مذکور است، مسأله بایوجمی در عرصه عمومی مورد توجه قرار گرفته و تصمیم مبتنی بر خواست و ادعای سازمان های غیردولتی، برای حل آن گرفته می شود. با این وصف نتیجه کنشگری سازمان های غیردولتی در زمینه پروژه بایوجمی، در نهایت دستور توقف اجرای آن را به همراه داشت.