پیمان آتلانتیک شمالی

هدف اصلی این مقاله تبیین دلایل روی آوردن سران ناتو به فضای سایبر و معرفی اصول و محورهای راهبرد سایبری ناتو در قبال جنگ سایبری می باشد. سؤال اصلی این است که چه عواملی باعث تدوین و تکامل راهبردی سایبری ناتو در قبال جنگ سایبری شدند؟ در پاسخ، فرضیه مقاله این گونه مطرح می شود که ماهیت پیچیده و متفاوت فضای سایبر، آسیب پذیری های جدی کشورهای عضو و نگرانی از تهدیدات سایبری سایر کشورها، مهم ترین دلایل تدوین و تکامل راهبردی سایبری ناتو محسوب می شوند. تحت تأثیر این دلایل، ناتو در پروسه ای چندساله، در نهایت جنگ سایبری را پدیده ای هم سطح جنگ نظامی ارزیابی نمود و طبق بند 5 اساسنامه، برای خود حق دفاع همه جانبه و جمعی به شکل نظامی و سایبری را در نظر گرفت. بر این اساس، ناتو اولین پیمان نظامی جهان شد که دفاع نظامی و سایبری را جزو وظایف اولیه خود معرفی کرد.

سیاستگذاری راهبردی پیمان های امنیتی همواره در حال تغییر و دگرگونی است. ساختار نظام بین الملل و چگونگی آرایش بازیگران در سیاست جهانی نقش موثری در سازوکارهای کنش راهبردی قدرت های بزرگ داشته است. با توجه به چنین نشانه هایی می توان بر این موضوع تاکید داشت که پیمان آتلانتیک شمالی در سال های بعد از جنگ سرد از یکسو تلاش داشته تا طیف گسترده ای از بازیگران را با اهداف امنیتی خود هماهنگ کند و از سوی دیگر زمینه های مشارکت راهبردی در فرایند بحران های منطقه ای را ایجاد کند. نشانه های سیاستگذاری امنیتی ناتو در بحران های منطقه ای را می توان در چارچوب اقدامات بشردوستانه و مقابله با تروریسم مورد ملاحظه قرار داد. در این مقاله تلاش می شود تا روندهای سیاستگذاری راهبردی و امنیتی ناتو در حوزه های مختلف جغرافیایی تبیین شود. ایالات متحده تلاش دارد روند جدیدی از سیاستگذاری امنیتی و راهبردی را طراحی کند تا براساس آن زمینه های لازم برای کنترل مناطقی را فراهم سازد که از اهمیت و مطلوبیت ژئوپلیتیکی برخوردار است. الگوی مدیریت بحران در حوزه هایی انجام گرفته که منافع راهبردی و منطقه ای آمریکا و سایر کشورهای اروپایی در آن درگیر بوده است. بنابراین حوزه ژئوپلیتیکی مدیریت بحران را باید در مناطقی دانست که برای منافع قدرت های فرادست از اهمیت راهبردی برخوردار است.

چندجانبه گرایی راهبردی آمریکا در دوران باراک اوباما براساس ضرورت های ائتلاف منطقه ای و بین المللی شکل گرفته بود. به قدرت رسیدن ترامپ، منجر به تغییر در الگوهای تاکتیکی ایالات متحده با بازیگران منطقه ای همانند اتحادیه اروپا و پیمان آتلانتیک شمالی شده است. ترامپ تلاش دارد تا از سازوکارهای مربوط به «چندجانبه گرایی تهاجمی» در حوزه فعالیت های پیمان آتلانتیک شمالی استفاده نماید. چندجانبه گرایی تهاجمی دارای این ویژگی است که نهادهای راهبردی گذشته حفظ شده، اما از سازوکارهایی استفاده می شود که مبتنی بر نقش محوری ایالات متحده خواهد بود. چنین فرآیندی به منزله مشارکت کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی در فضای کنش تهاجمی برای مقابله با «تهدیدات نوظهور» محسوب می شود. تهدیدات نوظهور ناتو از یک سو مبتنی بر نیروهای آشوب ساز به ویژه داعش خواهد بود. از سوی دیگر، ساختار جدید ناتو در سال 2016 مبتنی بر «سازماندهی نیروهای واکنش سریع» بوده است. پرسش اصلی مقاله بر این موضوع تأکید دارد که: «راهبرد ناتو در دوران ریاست جمهوری ترامپ دارای چه ویژگی های کنش تاکتیکی و راهبردی خواهد بود؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که: «ناتو در انجام مأموریت های راهبردی خود ناچار است تا از سازوکارهای مربوط به اقدامات اطمینان ساز، ارتقاء قابلیت ها و پاسخگویی برای مقابله با تهدیدات استفاده نماید.». در تبیین مسئله مقاله از «رهیافت نئورئالیسم تهاجمی» استفاده شده است.