توسعه دولت الکترونیک

توسعه دولت الکترونیک از اولویت های سال های اخیر مدیران سازمان امورمالیاتی است که علیرغم رشد سرمایه گذاری ها در حوزه فناوری های اطلاعاتی  و ارتباطی و ضرورت توسعه دولت الکترونیک در این حوزه، تاکنون در ادبیات دولت الکترونیک  به شناسایی ابعاد مؤثر درتوسعه دولت الکترونیک پرداخته نشده و مورد غفلت واقع شده است.  لذا، هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد موثر در توسعه دولت الکترونیک در سازمان امورمالیاتی شهر تهران بوده است. این پژوهش از نظرهدف کاربردی و از نظر روش، ترکیبی از روش های کیفی و کمی بود. جامعه آماری در بخش کیفی 15نفر از خبرگان و متخصصان و دربخش کمی 1097 نفراز کارکنان سازمان امورمالیاتی شهر تهران بودکه با استفاده از فرمول کوکران 285 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. دربخش کیفی روش نمونه گیری هدف مند ودر بخش کمی، روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. جهت گردآوری داده ها در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا و تکنیک دلفی و نظر نخبگان و در بخش کمی، از پرسشنامه استفاده گردید.  به منظور تحلیل داده ها و تایید سازه الگو آزمون های خی دو تک نمونه و رتبه بندی فریدمن مورداستفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که ابعاد موثر در توسعه دولت الکترونیک به ترتیب اهمیت عبارتند از:  فناورانه، سیاسی-  قانونی، فرهنگی- اجتماعی، سرمایه انسانی، سازمانی- مدیریتی و اقتصادی-  مالی.  

در دهه های اخیر، دولت ها با ایجاد و توسعه دولت الکترونیکی، گام مهمی در راستای حرکت به سمت جامعه اطلاعاتی، ارائه بهتر خدمات و نیز ارتقاء سطح رفاهی جامعه خود برداشته اند؛ به طوری که یکی از عوامل مؤثر برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها و افزایش بهره وری نیروی کار، پیشرفت سطح فناوری ارتباطات و توسعه دولت الکترونیک، قلمداد می شود. در این راستا در مقاله حاضر، بررسی تأثیر توسعه دولت الکترونیک بر بهره وری نیروی کار در دستور کار می باشد. بدین منظور، با استفاده از داده های 69 کشور درحال توسعه با استفاده از رهیافت خود رگرسیون برداری با داده های پنلی طی سال های 2003 تا 2020، به بررسی موضوع پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش، نشان می دهد که در اثر یک شوک مثبت در توسعه دولت الکترونیک، بهره وری نیروی کار به شدت افزایش می یابد که این مطلب، دلالت بر آن دارد که توسعه دولت الکترونیک تا مدت ها می تواند به افزایش بهره وری نیروی کار در کشورهای درحال توسعه منجر شود. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد که در کشورهای درحال توسعه از میان متغیرهای منتخب، تأثیر شوک متغیر سلامت (شاخص توسعه انسانی)، بزرگتر از تأثیر سایر متغیرها نظیر شوک های تشکیل سرمایه فیزیکی و متغیر آموزش (شاخص توسعه انسانی) می باشد. بدین ترتیب، می توان پیاده سازی و نهادینه نمودن دولت الکترونیک را به عنوان گامی در جهت افزایش بهره وری نیروی کار در کشورهای در حال توسعه، توصیه نمود.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در توسعه دولت الکترونیک با رویکرد سیاست های کلی نظام اداری در سازمان امور مالیاتی شهر تهران است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش تحقیق، آمیخته است. جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی 15 نفر از خبرگان و متخصصان و در بخش کمّی 1097 نفر از کارکنان سازمان امور مالیاتی شهر تهران است که با استفاده از روش کوکران، 285 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری در بخش کیفی هدفمند و گلوله برفی و در بخش کمّی خوشه ای و تصادفی طبقه ای بود. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از ضریب توافق کندال و در بخش کمّی از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. الگوی پیشنهادی با شش عامل و نوزده مؤلفه ارائه شد. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه طراحی شده با 54 گویه جمع آوری و از طریق نرم افزارهای اس پی اس اس، پی ال اس و اکسپرت چویس  تحلیل شد. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، برای هریک از عوامل سرمایه انسانی، فناورانه، اقتصادی مالی، فرهنگی اجتماعی و سازمانی مدیریتی سه مؤلفه و برای عامل سیاسی قانونی چهار مؤلفه شناسایی شد. با توجه به تأیید شدن ضریب مسیر، آماره t، شش عامل شناسایی شده در توسعه دولت الکترونیک تأثیر معنادار و مستقیم دارد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد عامل فناورانه با کسب ضریب وزنی 0.263 اولین و مهم ترین عامل مؤثر در توسعه دولت الکترونیک است و سپس به ترتیب عوامل سرمایه انسانی، فرهنگی اجتماعی، سیاسی قانونی، سازمانی مدیریتی و اقتصادی مالی در رتبه های بعدی اثرگذاری هستند.