تیره

ایلات و عشایر میهن اسلامی در گذر زمان در ییلاق و قشلاق و ایل راه های عرصه ی کوچ، در گیر و دار مسایل و معضلات بسیاری بوده و می باشند. جامعه ی عشایری ایران به عنوان یکی از جوامع سه گانه ی کشور، در کنار جامعه ی شهری و روستایی، همواره نقش بارز و تعیین کننده ای در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی کشور داشته اند.  بر اساس آخرین سرشماری عشایر کوچنده ی کشور در تیرماه 1387، جمعیت عشایری ایران، یک میلیون و 186هزار و 398 نفر در قالب 212772 خانوار، 104 ایل و 552 طایفه مستقل و 19840 کوچکترین رده ی ایلی بوده است.  از جمعیت عشایری استان سیستان و بلوچستان نیز در سرشماری سال 1387، تعداد 95298 نفر در ییلاق و 102245 نفر در قشلاق استقرار داشته اند. در سال 1390 نیز جمعیت عشایر استان برابر102000 نفر اعلام شده که نشان از حضور و علاقه ی عشایر به امر کوچ نشینی در عرصه ی سرزمین خود دارد.  مسؤولین بر این امر مهم واقف اند که عشایر و مرزنشینان در طول اعصار مختلف در صورت ضرورت، در کنار برادران نظامی و انتظامی، پیشگامان مبارزه با حمله ی بیگانگان و چپاولگران بوده و حافظان مرز و بوم میهن خود و مال و ناموس هموطنان به شمار می روند و در این راه فداکاریها و رشادتها نموده و شهدای گرانقدری را تقدیم اسلام و میهن اسلامی نموده اند، به نحوی که حضرت امام (ره) عشایر را ذخایر انقلاب می نامند. لذا باید به جد تلاش شود تا ضمن ساماندهی قابلیتها و توانمندی های آنان، در مورد رفع محرومیت و افزایش سطح رفاه و زندگی آنان در عرصه ی ییلاق و قشلاق، ایل راه ها و روستاهای مسیر عشایر اقدام و امکانات لازم نیز مهیا گردد تا روحیه ی سلحشوریشان به ویژه در عرصه ی امنیت پایدار حفظ شود. این مقاله به اختصار به آن می پردازد. 

ورود ایل ممسنی به فضای جغرافیایی شولستان در اواخر دوره صفویه، مرزبندی های اجتماعی و سیاسی طوایف در چارچوب قلمروهای جغرافیایی مجزا را به همراه داشت. بر این اساس، طوایف چهارگانه ایل ممسنی و متعاقباً «تُرک تباران قشقایی ماهور میلاتی» مبتنی بر کارویژه های جغرافیای طبیعی و انسانی خود، به معادلات سیاسی فضا در روابط درون طایفه ای و برون طایفه ای شکل دادند. در این رهگذر، طوایف پنج گانه ممسنی در درون قلمرو خود، تیره های متعددی را خلق کردند. بر این اساس، سؤال اصلی پژوهش این است که کدخداهای قلمرو جغرافیایی طایفه بَکِش چه نقشی در تحولات اجتماعی و سیاسی ایل ممسنی طی دوره مشروطه تا اصلاحات ارضی داشته اند؟ پژوهش حاضر از نوع بنیادی و رویکرد محققان به روش توصیفی تحلیلی است. برآیند مطالعات صورت گرفته و نتایج پژوهش نشان داد، نقش کدخداهای قلمرو جغرافیایی طایفه بَکِش مبتنی بر بهره گیری از عناصر سه گانه «وراثت»، «مالکیت» و «قدرت» در راستای «مدیریت قلمرو»، «قلمروداری» و «قلمروگستری» در تحولات اجتماعی و سیاسی ایل ممسنی بوده است.