ترانه های محلی

شهر کوهپبایه ای ششتمد به عنوان یکی از شهرهای توابع شهرستان سبزوار با سابقه ی حدود دو هزار سال قدمت در سی کیلومتری جنوب سبزوار و در دامنه ی شمالی کوه های موسوم به «کوه میش» قرارگرفته است. بخشی از ادبیات شفاهی ششتمد را، ترانه ها و دوبیتی های محلی تشکیل می-دهد. این ترانه ها عبارتند از: عاشقانه، گران سالی، آیینی، اجتماعی، فردی و مرثیه ها. هدف از این نوشتار بررسی محتوایی و ساختاری اشعار و ترانه های محلی مردم منطقه ی مذکور می باشد که به صورت ادبیات شفاهی و از زبان و آنچه که در سینه ی مردم منطقه محفوظ بوده، نقل گردیده است. روش جمع-آوری اطلاعات، مراجعه به افراد ازطریق گفتگو(مصاحبه) بوده است. هریک از واژه ها به جز تعریف عملیاتی، معنا و مفهوم آن نیز تا حد امکان شرح داده شده است. جامعه ی مورد تحقیق، مردم شهر «ششتمد» و روستاهای مجاور آن بوده است. بخشی از نتایج این پژوهش حکایت از رو به زوال و نابودی این اشعار و ترانه هاست. دلیل آن هم، همسو بودن داده های آماری با این کاراست.

ترانه های مادرانه، به عنوان ساختار ادبی و روایی، از کهن ترین بخش های ادبیات شفاهی در فرهنگ بشری به شمار می آیند که در زیر ساخت آنها، معانی ژرف و حقایق ارزنده ای پنهان است که می تواند نشان دهنده پیوند بین ملت ها و زبان ها باشد. یکی از این زمینه های فرهنگ مشترک، در بین ترانه های مادرانه فارسی و فرانسوی، به ویژه از نظر ساختار روایی آن ها قابل تأمل است. در این مقاله با روش تطبیقی به لالایی های این دو زبان، به عنوان نمونه های یک روایت و داستان نظر می شود که دارای ساختار روایی مشترک هستند. در این روایت ها، عناصر روایی و روایت، زمان، مکان، اوج و حضیض، نگاه به گذشته، پیچش و گره افکنی و گره گشایی و نتیجه گیری اخلاقی، تا راهگشایی و بازگشت به نگرانی های کودک و آرامش بخشی دیده می شود که از روحیه فرا زبانی و دلسوزانه مادری در فرهنگ بشر حکایت دارد. با روش تحلیل مقایسه ای به این نتیجه نظر دارد که عناصر مشترک فرهنگ ملت ها در لالایی ها نیز نمود پیدا می کند. در لالایی های فارسی و فرانسوی علاوه بر مضامین و درون مایه مشترکی که قابل مطالعه است در ساختار و چهارچوب های ثابت آن ها نیز پیوندهایی مشترک دیده می شود که حکایت از عمق پیوند فرهنگی دارد. در حقیقت لالایی های هر دو زبان گونه ای روایت و داستان محسوب می شوند.