نظریه انگیزش حفاظت

این مطالعه تلاش نمود تا با بهره گیری از دو نظریه ی انگیزش حفاظت و ارزش های فرهنگی به تحلیل عوامل مؤثر بر سازگاری و نیت کشاورزان نسبت به تغییرات اقلیمی در میان کشاورزان پرداخته است. جامعه ی آماری این مطالعه، کشاورزان از استان فارس، شهرستان مرودشت بودند که از میان آن ها نمونه ای به حجم 256 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه ای محقق -ساخت جمع آوری گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان موضوعی و پایایی آن به کمک یک مطالعه ی پیش آهنگ و محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ (70/0– 83/0) تایید شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل مفهومی این مطالعه برازش بسیار خوبی با داده ها داشت و علاوه بر این مقادیر شاخصهای پایایی مرکب، واریانس استخراجی، حداکثر واریانس مشتر و متوسط واریانس مشترک روایی همگرا و واگرای متغیرهای مورد مطالعه را تایید کردند. با توجه به یافته های مطالعه ارزش فرهنگی مساوات طلبی اثری مستقیم مثبت و معنی دار و همچنین ارزش فرهنگی تقدیرگرایی اثری مستقیم منفی و معنی داری بر باور به تغییرات دارند. نتایج همچنین نشان داد که از میان متغیرهای نظریه ی ارزش های فرهنگی، تقدیرگرایی، فردگرایی و مساوات طلبی و همچنین از میان متغیرهای نظریه ی انگیزش حفاظت، ناسازگاری، ارزیابی سازگاری، ادراک ریسک و باور به تغییرات اقلیمی بر نیت سازگاری در مقابل تغییرات اقلیمی تاثیرگذار بودند. در مجموع چارچوب نظری مطالعه توانست 48 درصد از تغییرات واریانس نیت سازگاری کشاورزان در برابر تغییرات اقلیمی را تبیین نماید.

اثرات منفی ناشی از تغییرات اقلیم و تلاش برای کاهش آنها با تأثیرات متفاوت بر زنان و مردان همراه بوده و نقش زنان، به عنوان بازیگران مهم و دارندگان دانش و مهارت های قابل توجه، در سازگاری با این تغییرات درخور اهمیت است. پژوهش حاضر، با هدف طراحی الگوی رفتار سازگاری با تغییرات اقلیم در بین زنان شالی کار استان مازندران و با بهره گیری از مدل توسعه یافته نظریه انگیزش حفاظت صورت پذیرفت. بدین منظور، 173 نفر از این زنان شالی کار که در سال زراعی 96-1395 به کشت برنج پرداخته بودند، از طریق نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. نتایج نشان داد که ارزیابی تهدید و ارزیابی مقابله زنان شالی کار بر رفتار سازگاری آنها با تغییرات اقلیم اثر مثبت و معنی دار دارند؛ همچنین، درک مشکلات دارای بیشترین اثر بر ارزیابی تهدید و نیز هزینه های پاسخ دارای بیشترین اثر بر ارزیابی مقابله با تغییرات اقلیم توسط آنهاست. با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود که سازمان های دولتی و خصوصی مرتبط با کشاورزی، منابع طبیعی، تغییرات اقلیم و نیز سازمان های بین المللی همچون هیئت بین الدول تغییرات اقلیم و کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی نسبت به آموزش رفتارهای حفاظتی و سازگارانه تر به زنان شالی کار اقدام کنند. نتایج تحقیق حاضر به شناسایی رفتارهای تعیین کننده سازگاری زنان در برابر تغییرات آب و هوایی و مداخلات راهبردی لازم برای سازگاری مؤثرتر آنها کمک می کند.

هدف این پژوهش تحلیل رفتار حفاظتی روستاییان دهستان دشت روم (شهرستان بویراحمد) از گونه های گیاهی خوراکی-دارویی بود که با استفاده از نظریه انگیزش حفاظت و به شیوه پیمایش انجام شد. جامعه آماری تحقیق، خانوارهای روستایی در روستاهای بالای 20 خانوار دهستان دشت روم بودند. حجم نمونه آماری با استفاده از جدول بارتلت و همکاران، 119 خانوار برآورد و به صورت تصادفی ساده در بین روستاهای هدف توزیع شدند. در هر خانوار، سرپرست آن مورد پرسش قرار گرفت. ابزار جمع آوری داده های تحقیق، پرسشنامه ای محقق ساخته بود که بر اساس متغیرهای برآمده از تئوری انگیزش حفاظت تدوین شد. روایی صوری پرسشنامه توسط پانلی از متخصصان موضوعی موردبررسی و اصلاح قرار گرفت. برای سنجش پایایی پرسشنامه، مطالعه ای راهنما خارج از محدوده تحقیق انجام شد و ضریب آلفای کرونباخ (62/0 تا 87/0) به دست آمد. داده ها پس از گردآوری در نرم افزار آماری SPSS21 بارگذاری و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد رفتار حفاظتی بهره برداران موردمطالعه در حد متوسطی است. افزون بر آن، متغیرهای برآمده از تئوری انگیزش حفاظت رابطه معناداری با رفتار حفاظتی بهره برداران داشتند که قوی ترین رابطه به «قصد برای حفاظت» و «خودکارآمدی» تعلق داشت. نتایج تحلیل رگرسیون های سلسله مراتبی نشان داد، متغیرهای مستقل پژوهش سهم مؤثر و معناداری در تبیین واریانس متغیر رفتار حفاظتی به خود اختصاص داده اند. نتایج تحلیل مسیرها نیز مؤید آن بود که «قصد برای حفاظت»، «شدت درک شده»، «هزینه پاسخ» و «خودکارآمدی» بیشترین تأثیر را بر متغیر رفتار حفاظتی داشته اند. در پایان، توانمندسازی، ترویج کشت گیاهان دارویی سازگار با شرایط اقلیمی و توزیع بذور رایگان در روستاهای موردمطالعه توصیه می گردد.