تقسیم بندی موضوعی

پژوهش درتاریخ نقاشی ایرانی، به اطلاعات درباره نسخه های خطی مصور نیاز دارد تا از این طریق و با فراهم آوردن شواهد کافی، تحولات تاریخ این هنر روشن تر شود. از این رو، نگارنده با مراجعه به اطلاعات مربوط به نسخه های خطی موجود در کتابخانه های ایران (به طور خاص در فهرستگان نسخه های خطی ایران )، کوشید تا فراوانی موضوعی آثار مزّین به نقاشی را بیابد و از طرفی به این پرسش پاسخ دهد که  موضوع کدام متون (منثور یا منظوم) بیش از همه برای افزودن انواع تصاویر و طراحی ها انتخاب شده است. از این رو با احصای نسخه های تصویر دار و بر اساس آمار حاصله و با رویکرد کمّی ، مشخص شد از نظر فراوانی نسخه های مصور، موضوع ادبیات با فاصله بسیار از سایر موضوعات قرار دارد و رده های بعد، از آن مرقعات هنری (نقاشی)، تاریخ، سفرنامه و جغرافیایی است. این آثار با انواع تصاویر، از جمله نقاشی، نقشه، رسم و طرح ودیگر آرایه های تصویری تزیین شده اند. این پژوهش مبنایی برای تدوین موضوع تصاویر هر نسخه مصور خواهد بود .

هدف از این مقاله به دست دادن فهمی جامع و روشن از «اسلامی سازی دانش» در دوران معاصر می باشد، که پاسخی روشنفکرانه، علمی و احیاگرانه متفکران اسلامی به پروژه مدرنیته در چند دهه اخیر است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق اسنادی و کتابخانه ای، به فراتحلیل بیش از 80 اثر (مقاله، کتاب، نقد و...) در زمینه «اسلامی سازی دانش» پرداخته و با ارائه نوعی تقسیم بندی موضوعی تلاش کرده تا تصویر روشن تری از آن به عنوان «کل» و مجموعه ای از «میراث غنی علمی» ارائه دهد. در این مقاله در جمع بندی نشان می دهیم که اسلامی سازی دانش با توجه به حجم زیادی از تلاش ها و کوشش های نظری و تحقیقاتی که در اقصی نقاط جهان، به خود اختصاص داده از یک سو نمایانگر رشد، بالندگی و غنای محتوایی آن است و از سوی دیگر، به نوعی «بازخیرش علمی» مسلمانان برای احیای دوران طلایی تمدن اسلامی محسوب می شود. لذا در مقایسه ای تاریخی، شاید بتوان با توجه به پویایی و روند تکاملی «اسلامی سازی دانش» در چند دهه اخیر، ارزش آن را با نقش «نهضت ایجاد دانش های عقلی و تجربی اسلامی» در زمان ورود مسلمانان به دوران طلایی «تمدن اسلامی» قابل قیاس دانست. ازاین رو، می توان نتیجه گرفت که «اسلامی سازی دانش» نه فقط تنها مسیر ممکن برای مقابله با مسائل و چالش های ناشی از مواجهه با مدرنیته است، بلکه همچنین این ظرفیت و پتانسیل را دارد که از طریق ایجاد گفتمان های خلاق در عرصه های مختلف علمی و روشنفکری به بازستاندن حاکمیت مسلمانان بر علم و دانش و احیای تمدن اصیل اسلامی کمک کند.