پیوند ادبی

پیوند عمیق ادبیات کردی با زبان و ادبیات فارسی و بررسی وجوه مختلف این ارتباطات می تواند بسیاری از زوایای حیات فرهنگی و هنری منطقه را نشان دهد. بی گمان شاعرانی همانند حافظ و سعدی تاثیر مهمی بر شعر و اندیشه در سراسر خاورمیانه داشته و توانسته اند علاوه بر گسترش شعر و ادبیات فارسی، در حوزه هنر و ادبیات اسباب همگرایی فرهنگی و ادبی در حوزه ادبیات منطقه شوند. در حوزه شعر کردی شاعران بسیاری همانند؛ ملای جزیری، نالی، محوی دراشعارخود در حیطه های ادبی، زبانی و فکری تحت تاثیر شاعرانی همانند حافظ، سعدی و مولانا و... بوده اند. علاوه بر شاعران کرد، مولانا خالد نقشبندی یکی از شاعران و ادیبان قرن دوازدهم هجری و یکی از چهره های تاثیر گذار در حوزه عرفان و تصوف درکردستان و خاومیانه است که در نامه های فارسی خود بسیار تحت تاثیر شعر فارسی و به ویژه اشعار حافظ و سعدی بوده است. ما دراین مقاله نامه های مولانا خالد را بررسی کرده، به شیوه ای توصیفی-تحلیلی به تشریح دلایل تاریخی و ادبی و اجتماعی بهره گیری مولانا خالد  از اشعار سعدی شیرازی پرداخته ایم که مشخص شد مولانا خالد بر اساس سوابق فرهنگی مشترک و آموزش زبان فارسی در حجره ها و مراکز علوم دینی کردستان و همچنین ارتباط با کردستان ایران با زبان فارسی وآثار سعدی آشنایی یافته است و در نامه های خود در مضامین پند و اندرز ، هشدار وانذار، بیان دوستی و محبت و عرفان و تصوف از اشعار و افکار سعدی بهره برده است.

رسالت ادبیات تطبیقی، تشریح خط سیر روابط و پیوندهای ادبی ملّت هاست که باید با شناساندن میراث های تفکّر مشترک، برای تفاهم و دوستی دیگر ملل کارآمد باشد. تقابل دو فرهنگ با دو دیدگاه و عوامل محیطی در پردازش داستان به گونه ای متفاوت، نمود پیدا می کند. در این جستار، عناصر تشکیل دهنده داستان: پی رنگ، شخصیت، زاویه دید و ...، همچنین شیوه پردازش دو سخنور با زبان و فرهنگ متفاوت با یاری جستن از رویکرد تطبیقی- تحلیلی، به روش کتابخانه ای مورد بررسی و تبیین قرار گرفته و «یوسف و زلیخا»ی عندلیب ، شاعر، نویسنده و مترجم(قرن دوازدهم) با «یوسف و زلیخای» جامی (قرن نهم) مقایسه شده است، تا وجوه افتراق و اشتراک این دو اثر ترکمنی و فارسی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج کلّی پژوهش: جامی با توصیفات زنده و گویا بر وسعت داستان می افزاید و عندلیب با آوردن مطالب بیش تری از رویدادها و وقایع، اثر خویش را می گستراند. هر دو راوی از زاویه دید دانای کل بهره برده اند. بسامد عوامل متافیزیکی در عندلیب نقش اساسی را در شکل گیری پی رنگ داستان دارد؛ ولی جامی در پردازش خود از طرحی باورمندانه و منطقی تر بهره برده است.