سیاست گذاری نوآوری

     تخصصی سازی هوشمند، یکی از جدیدترین راهبردهای سیاست گذاری منطقه ای نوآوری است که پس از نظام منطقه ای نوآوری موردتوجه قرار گرفته است. این راهبرد بیان می دارد برای هر منطقه می بایست اولویت های مشخصی با توجه به پتانسیل های منطقه، به نحوی تعیین گردد که بیش ترین تناسب را در راستای تحریک و تقویت نوآوری در سطح منطقه ای و ملی داشته باشد. این مقاله به دنبال ارائه چارچوبی برای طراحی سیاست های نوآوری منطقه ای مبتنی بر راهبرد تخصصی سازی هوشمند با در نظر گرفتن تفاوت های موجود در وضعیت نوآوری استان های کشور است. بدین منظور با مطالعه و بررسی پژوهش های پیشین مبتنی بر روش فراترکیب، الزامات و مؤلفه های سیاست گذاری منطقه ای مبتنی بر تخصصی سازی هوشمند شناسایی شده است. در این گام 119 مقاله برگرفته از پایگاه داده های اسکوپوس، امرالد، ساینس دایرکت، اسپرینگر و پروکوئست مورد بررسی قرار گرفته و پس از سه مرحله غربالگری، 30 مقاله جهت تحلیل عمیق تر شناسایی شدند که نتیجه آن، طراحی چارچوبی برای اجرای راهبرد تخصصی سازی هوشمند بود. این چارچوب در سه گام 1) انجام مطالعات مقدماتی و وضع موجود منطقه و تحلیل قابلیت ها و توانمندی های منطقه، 2) شناسایی اولویت های تخصصی سازی هوشمند و 3) برنامه ریزی عملیاتی تخصصی سازی هوشمند ارائه می گردد 

از ابتدای دهه 1990 میلادی «تأثیر قوانین و استانداردها جهت تحریک نوآوری در سازمان ها»، محل بحث مقالات و تحقیقات مختلفی بوده است. این پژوهش جهت شناسایی انواع استانداردها و سازوکار تأثیر آن ها بر نوآوری به واسطه سیاست های عمومی، ابتدا با مطالعات کتابخانه ای تعاریف نوآوری و سیاست نوآوری را جمع آوری و در ادامه ارتباط انواع استاندارد با نوآوری و تأثیر قوانین دولتی با انواع استانداردهای اشاری را بررسی کرده است. سپس در مطالعه موردی «استاندارد الزام آور استفاده از سوخت کم سولفور از ابتدای سال 2020 در صنعت کشتی رانی» ساختار سازمان بین المللی دریانوردی و مراحل تبدیل یک پیشنهاد به استاندارد در این سازمان را تشریح نموده است. در بخش پایانی با به کارگیری روش کیفی و مصاحبه با خبرگان، راهکارهای متنوعی که کشورها و شرکت های بزرگ در صنایع مختلف برای تطابق با این استاندارد ارائه نموده اند، از نظر واکنش نوآورانه به موضوع استاندارد تحلیل و ارزیابی شده است؛ راهکارهایی شامل بهره برداری از گازوئیل دریایی و سوخت های کم گوگرد، بهره برداری از آمیزه های سوختی کم گوگرد، نصب واحدهای آلاینده زدای گازهای احتراقی در کشتی ها، استفاده از گاز طبیعی یا استفاده از سایر سوخت های دریایی مانند متانول، سوخت های زیستی در دست واحدهای تحقیق و توسعه در صنایع مختلف پالایشگاهی، شیمیایی، نانو و پلیمر که انواع نوآوری در فناوری های محصول و فرایند و در سطوح مختلف را ایجاب می کنند. این مطالعه موردی نشان داده است که یک استانداردسازی جهانی در ترغیب انواع روش های نوآوری مؤثر است و می تواند مسیر توسعه آینده کشورها و شرکت ها را شکل دهد.

رشد سریع صنایع خلاق طی سالیان اخیر موجب شده تا بسیاری از کشورهای توسعه یافته جایگاه ویژه ای را برای این صنایع در اقتصاد خود در نظر گیرند. هدف مقاله حاضر، بررسی نقش سیاست گذاری نوآوری در ورود شرکت ها به صنایع خلاق با بهره گیری از عوامل سیاستی سه گانه موثر در ورود شرکت ها به این صنایع (عوامل ارتباطی، مالی و اداری) می باشد. برای این منظور از رگرسیون پانل بهره گرفته شده و به ترتیب از اثرات خارجی شبکه، سودآوری بانک ها و تعداد رویه های راه اندازی به عنوان معیار سنجش عوامل ارتباطی، مالی و اداری در کشورهای حوزه خاورمیانه و کشورهای منتخب حوزه آسیا، اروپا، آمریکا و اقیانوسیه استفاده شده است. نتایج به دست آمده ارتباط مثبت و معنادار اثرات خارجی شبکه و نیز سودآوری بانک ها و همچنین رابطه منفی و معنادار تعداد رویه های راه اندازی را با ورود شرکت ها به صنایع خلاق نشان می دهد. نتایج پژوهش حاضر راهگشای سیاست گذاران در هدایت شرکت ها به سمت صنایع خلاق می باشد.

گرچه محققان و تحلیلگران سیاستی، مطالعات تجربی متنوعی را برای درک بهتر ساختار و پویایی نظام های نوآوری انجام داده اند اما سیاست گذاران در استخراج راهبردهای عملی، اغلب با مشکلاتی مواجه هستند. از میان رویکردهای مختلف به نظام های نوآوری، نظام نوآوری فناورانه رابطه تنگاتنگی با مفهوم سیاست گذاری نوآوری و توسعه فناوری و به خصوص سیاست های سیستمی پیدا کرده است. نظام نوآوری فناورانه ضمن تأثیر به سزایی که در فرآیند تغییرات فناورانه دارد الگویی را فراهم می کند تا مسیرهای وقوع نوآوری های فناورانه شناسایی شوند. در این مقاله، ضمن آشنایی با مفهوم نظام نوآوری فناورانه و ساختارها و کارکردهای آن، الگویی برای سیاست گذاری نوآوری و تحلیل پویایی توسعه فناوری ارائه می شود و البته به این منظور، اثر مفاهیم مختلف مؤثر بر فرآیند سیاست گذاری مانند عوامل بافتاری و چرخه عمر هم در نظر گرفته شده است. در انتها نیز یک نمونه از کاربرد مفاهیم فوق در تحلیل نظام نوآوری فناورانه فتوولتائیک ایران نشان داده خواهد شد.