موسیقی ملی ایران

موسیقی به عنوان یکی از شاخه های اصلی حوزه هنر، از عناصر مهم تشکیل دهنده فرهنگ است. در بین انواع شاخه های موسیقی که در کشور عرضه و مصرف می شوند، تنها موسیقی ملی کشور به علت آنکه برآمده از تجربه تاریخی و زیست فرهنگی جامعه ایران است، ویژگی های ممتاز فرهنگ ایرانی را یدک می کشد. افول میزان محبوبیت و حجم مخاطبین این موسیقی در جامعه امروز ایران کاملا ملموس و قابل مشاهده است. چرخه فعالیت موسیقی از سه حوزه تولید، توزیع و مصرف تشکیل شده است. در ایران بر خلاف کشورهای توسعه یافته، تولید موسیقی توسط خود موسیقیدانان انجام می شود. این مقاله به دنبال آن است که با تمرکز بر بخش تولید در موسیقی ملی کشور، به کشف مقوله های فرهنگی حاکم در این عرصه بپردازد. انجام این تحقیق ضمن ایجاد یک فهم جامع از این عرصه می تواند به موسیقی ملی کشور جهت خروج از وضعیت کنونی کمک نماید. روش مورد استفاده در این پژوهش نظریه داده بنیاد نظام مند است. در گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه عمیق و تخصصی استفاده شده است. داده های بدست آمده با استفاده از دستورالعمل های کدگذاری سه گانه باز، محوری و انتخابی کدگذاری شده اند. از دل داده ها 29 مفهوم و 9 مقوله استخراج شده و تولید موسیقی ملی ایران مشخصا به عنوان مقوله مرکزی شناخته شده است. در نهایت با استفاده از مدل پارادایمی، نظریه داده بنیادِ برآمده از تحقیق به صورت داستان و مدل تصویری ارائه شده است.

موسیقی، همانند زبان و سنن یک جامعه، سهم قابل توجهی در حفظ و اشاعه فرهنگ ملی دارد. در ایران تنها موسیقی ملی، از آنجا که محصول تجربه تاریخی و زیست فرهنگی جامعه ما است، دارای ویژگی های ممتاز فرهنگ ایرانی است. کاهش حجم مخاطبین و میزان کارکرد اجتماعی موسیقی ملی در ایران کاملا ملموس است. چرخه موسیقی از سه حوزه تولید، توزیع و مصرف تشکیل شده است. مصرف موسیقی توسط عامه جامعه اتفاق می افتد. عموم تحقیقات موسیقی را در معنای عام در نظر گرفته و تا امروز تحقیقی جهت کشف جهان فکری مصرف کنندگان موسیقی ملی ایران انجام نشده است. این مقاله به دنبال آن است تا مقوله های فرهنگی حاکم بر مصرف موسیقی ملی ایران را کشف نموده و ضمن ایجاد یک فهم جامع از این عرصه به موسیقی ملی کشور جهت خروج از وضعیت کنونی کمک نماید. روش مورد استفاده نظریه داده بنیاد نظام مند بوده است. داده ها توسط تکنیک مصاحبه عمیق جمع آوری شده و با استفاده از دستورالعمل های سه گانه باز، محوری و انتخابی کدگذاری و مقوله بندی شده است. از دل داده ها 16 مفهوم و 7 مقوله استخراج شده است. در انتها با استفاده از مدل پارادایمی، نظریه داده بنیادِ بدست آمده به صورت داستان و مدل تصویری ارائه شده است.

از میان حوزه های سه گانۀ تولید، توزیع، و مصرف موسیقی، توزیع موسیقی به طور عام و توزیع موسیقی ملی ایران به معنای خاص، کمتر موردتوجه پژوهشگران بوده است. موسیقی ملی که خود، محصول تجربۀ تاریخی جامعه ما و درنتیجه، دارای ویژگی های ممتاز فرهنگ ایرانی است، در سال های اخیر با کاهش نفوذ اجتماعی، کاهش مخاطبان، و حتی شاید از دست دادن کارکردهای اجتماعی خود روبه رو شده است. توزیع موسیقی در ایران، به عهدۀ ناشران موسیقی است و دریافت مجوزهای نشر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازبینی محتوای آثار، و سرانجام، عرضه و توزیع موسیقی در بازار مصرف، برخی از جنبه های توزیع موسیقی در جامعۀ ایران به شمار می آیند. ازآنجاکه موسیقی ملی ایران، پدیدۀ متفاوتی نسبت به موسیقی های غربی است و باید ونبایدهای حاکم بر آن نیز نسبت به کشورهای دیگر بسیار متفاوت است، به نظر می رسد، استفاده از نظریه های غربی برای فهم توزیع موسیقی ملی در ایران، چندان راهگشا نباشد. براین اساس و با توجه به اینکه تاکنون پژوهشی به منظور فهم جنبه های اجتماعی و فرهنگی توزیع این موسیقی در کشور انجام نشده است، این پژوهش، با رویکردی اکتشافی و با استفاده از نظریۀ داده بنیاد نظام مند، در پی ایجاد درک جامعی از این عرصه به منظور کمک به فهم موسیقی ملی کشور است. داده های پژوهش با استفاده از شیوۀ مصاحبۀ عمیق، گردآوری و برپایۀ دستورالعمل های سه گانۀ باز، محوری، و انتخابی، کدگذاری و مقوله بندی شده اند. سرانجام، 23 مفهوم و 8 مقوله، استخراج و نظریۀ داده بنیاد ایجادشده با استفاده از الگوی پارادایمی، در قالب داستان و الگوی تصویری ارائه شده است.