تراکم مواد معدنی استخوان

هدف از تحقیق حاضر، مقایسه تراکم استخوان ستون فقرات کمری و استخوان ران فوتبالیست های حرفه ای و افراد غیرورزشکار است. بدین منظور پانزده نفر از فوتبالیست های حرفه ای (میانگین ± انحراف استاندارد، سن 2/0 ±2/23 سال، وزن 8/1 3±/70 کیلوگرم، قد 1 ± 3/174 سانتیمتر) و 14 نفر از افراد سالم غیرورزشکار (میانگین ± انحراف استاندارد، سن 4/0± 22 سال، وزن 4/2 ±6/61 کیلوگرم و قد 2/1 ±9/173 سانتیمتر) در این تحقیق شرکت کردند. داده ها به وسیله دستگاه سنجش تراکم مواد معدنی استخوان (DEXA) و پرسشنامه سابقه پزشکی جمع آوری شد. تراکم مواد معدنی استخوان گردن و تروکانتر ران پای راست و چپ و همچنین مهره های دوم تا چهارم کمری اندازه گیری شد و با استفاده از آزمون t وابسته و t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تراکم مواد معدنی استخوان ران و مهره های کمر فوتبالیست ها به طور معناداری بیشتر از استخوان ران و مهره های کمر افراد غیرورزشکار (000/0 = P، 19/7 = t، 49/8 = t) بود (5/1311 و 1/1332 در برابر 3/941 و 1/1054 میلی گرم بر سانتیمتر مربع) . تراکم مواد معدنی استخوان مهره های کمر افراد غیرورزشکار (001/0 = p ، 4 = t) به طور معناداری بیشتر از استخوان ران آنها بود (در 1/1054 برابر 3/941 میلی گرم بر سانتیمتر مربع)، اما بین تراکم مواد معدنی استخوان مهره های کمر و استخوان ران فوتبالیست ها تفاوت معناداری مشاهده نشد (51/0 = P، 66/0 = t) (5/1311 در برابر 1/1332 میلی گرم بر سانتیمتر مربع) . نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تراکم مواد معدنی مهره های کمر و استخوان ران فوتبالیست های حرفه ای به طور معناداری بیشتر از تراکم مواد معدنی استخوان مهره های کمر و استخوان ران افراد غیرورزشکار است که این تراکم بالا ممکن است در به تاخیر انداخن بیماری های استخوانی و کاهش شکستگی استخوان در سال های پیری نقش داشته باشد.

فعالیت های بدنی تأثیرات یکسان و همانندی روی بافت استخوانی ندارند. تحقیقات نشان می دهند که فعالیت هایی که تحمل کننده وزن بدن هستند، باعث افزایش تراکم مواد معدنی استخوان ها (BMD) می شوند، در حالی که در رابطه با ورزش هایی که تحمل کننده وزن بدن نیستند (مانند دوچرخه سواری و شنا) نتایج، ضد و نقیض است. بنابراین، هدف تحقیق حاضر بررسی BMD استخوان های ناحیه کمر، ران و ساعد در دوچرخه سواران حرفه ای است. بدین منظور تعداد 29 دوچرخه سوار نخبه مرد (سن 3.92±27.72 سال, قد 6.85±180.7 سانتی متر, وزن 5.46±71.31 کیلوگرم, شاخص توده بدن 1.22±21.90 کیلوگرم بر متر مربع) و تعداد 29 دانشجوی فاقد فعالیت خاص ورزشی (سن 4.70±28.45 سال, قد 6.36±176.9 سانتی متر, وزن 8.49±74.47 کیلوگرم, شاخص توده بدن 2.42±23.90 کیلوگرم بر مترمربع) به طور داوطلبانه در این مطالعه شرکت کردند. BMDاندام های آزمودنی ها توسط دستگاه Lunar DPX اندازه گیری شد و بر اساس نُرم سازمان بهداشت جهانی، در سه گروه نرمال, استئوپنی و استئوپوروز جای گرفتند. نتیجه تحقیق حاضر بیانگر درصد بالای استئوپنی و استئوپوروز در دوچرخه سواران (59 درصد در ناحیه کمر، 38 درصد در ناحیه ران و 38 درصد در ناحیه ساعد) نسبت به آزمودنی های گروه کنترل (به ترتیب 7 درصد در ناحیه کمر ، 3 درصد در ناحیه ران و 17 درصد در ناحیه ساعد) است. همچنین, تراکم مواد معدنی استخوان در تمام اندام های اندازه گیری شده در دوچرخه سواران به طور معنی داری کمتر از غیر ورزشکاران می باشد. در مطالعه حاضر، عوامل تأثیرگذار روی BMD مانند سن و پارامترهای آنتروپومتریکی، جهت یافتن دلایل احتمالی کاهش BMD در دوچرخه سواران مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت متغیرهای یاد شده توجیه کننده آن نبودند. به نظر می رسد تماس با زمین و متقابلاً شوک وارده از طرف زمین به استخوان ها به عنوان یک عامل مهم در افزایش BMD به شمار می رود. دوچرخه سواران در روز به طور میانگین چهار ساعت و نیم کمتر از افراد عادی با زمین در تماس هستند و در نتیجه ممکن است عدم تماس با زمین، علت اصلی کاهش BMD در آنان باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر 12 هفته ای تمرین هوازی با شدت متوسط بر تراکم مواد معدنی استخوانی مهره های کمری و گردن ران و نیز سطوح سرمی کلسیم و فسفر در زنان یائسة کم تحرک بود. جامعة آماری این پژوهش را زنان یائسة سالم و کم تحرک 55 تا 70 ساله شهرستان ارومیه تشکیل دادند. جهت انجام پژوهش، 20 زن یائسة سالم و کم تحرک داوطلب و واجد شرایط (با میانگین سنی 12/2±60 سال، قد 17/6±71/156 سانتی متر، وزن 28/10±47/72 کیلوگرم و شاخص تودة بدن 24/3±46/29 کیلوگرم بر مترمربع) به صورت تصادفی در دو گروه فعالیت ورزشی (11 زن) و کنترل (نه زن) قرار گرفتند. گروه فعالیت ورزشی به مدت 12 هفته، هر هفته سه جلسه و در هر جلسه به مدت 50 تا 60 دقیقه تمرین هوازی پیاده روی و دوی سبک با شدت 65 الی 70 درصد حداکثر ضربان قلب را در نوبت صبح اجرا کرد، اما گروه کنترل در هیچ مداخله ای شرکت نداشت. شایان ذکر است که 24 ساعت قبل و نیز پس از 12 هفته برنامة تمرینی، به منظور اندازه گیری تراکم استخوانی و شاخص های سرمی، به ترتیب دانسیتومتری و نمونه گیری خون از گروه فعالیت ورزشی و کنترل به عمل آمد. همچنین، ارزیابی تراکم استخوانی مهره های کمری و گردن ران با دستگاه دگزا انجام شد و ارزیابی سطوح سرمی کلسیم و فسفر به ترتیب با دستگاه های اتوآنالایزر و بیوتکنیکال این استرومنت ایتالیا صورت گرفت. علاوه براین، اطلاعات مربوطه با به کارگیری روش آماری توصیفی و استنباطی آنکوا در سطح معناداری (0.05≥P) و با استفاده از نرم افزار اس. پی. اس. اس نسخة 23 تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد که در گروه فعالیت ورزشی در مقایسه با گروه کنترل پس از 12 هفته تمرین هوازی شدت متوسط، تفاوت معناداری در تراکم استخوانی مهره های کمری و گردن ران، تی اسکور مهره های کمری و گردن ران و نیز سطوح سرمی کلسیم و فسفر مشاهده نمی شود (P>0.05). نتایج درون گروهی نیز تفاوت معناداری را در هیچ یک از متغیرها نشان نمی دهد (P>0.05). به طورکلی، یافته ها بیانگر آن است که 12 هفته برنامة فعالیتورزشی هوازی با شدت متوسط مانند پیاده روی و دوی سبک، تأثیری بر تراکم استخوانی و سطوح سرمی کلسیم و فسفر ندارد.

پوکی استخوان رایج ترین بیماری متابولیکی استخوان است که عوامل مختلفی مانند شاخص پایین توده بدن و عدم فعالیت جسمانی در بروز این بیماری دخالت دارند. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی تاثیر تمرینات مقاومتی دایره ای، ویبریشن کل بدن و ترکیبی بر غلظت سرمی ویتامینD، تراکم مواد معدنی و شاخص های عملکردی در مردان سالمند مبتلا به پوکی استخوان بود. در یک آزمایش کنترل شده تصادفی با طرح پیش آزمون پس آزمون، تعداد 60 نفر مرد سالمند مبتلا به پوکی استخوان با دامنه سنی 78-65 سال به صورت تصادفی به چهار گروه تمرین مقاومتی دایره ای (15 نفر)، ویبریشن کل بدن (15 نفر)، ترکیبی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) تقسیم شدند. تمرین مقاومتی دایره ای با شدت 30 تا 60% یک تکرار بیشینه، 3 بار در هفته برای 12 هفته اجرا شد. تمرینات ویبریشن کل بدن (WBVT) به صورت 10 حرکت ترکیبی پایین تنه و بالاتنه که روی دستگاه ویبریشن با شدت فرکانس بین 25 تا 45 هرتز، دامنه 5 تا 8 میلی متر و زمان هر حرکت 60 تا 100 ثانیه انجام گرفت. در حالی که گروه کنترل سبک زندگی معمول خود را حفظ کردند. متغیرهای ترکیب بدن شامل، وزن بدون چربی (LBM)، وزن بافت نرم (SLM) و وزن عضله اسکلتی (SMM) با استفاده از دستگاه Analyzer Body Composition، سنجش تراکم استخوانی با استفاده از دستگاه DEXA و 25- هیدروکسی ویتامینD3 با استفاده از نمونه خون قبل و پس از آخرین جلسات تمرینی اندازه گیری شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی همبسنته و کواریانس در سطح کمتر از 05/0 انجام شد. پس از 12 هفته مداخله، بهبود معناداری در سطوح BMD، تعادل، هماهنگی، قدرت عضلانی، وزن بدون چربی و وزن عضله اسکلتی متعاقب تمرین های مقاومتی دایره ای و ترکیبی در مقایسه با گروه کنترل مشاهده شد. با این حال، هیچ گونه تفاوت معناداری بین گروه ها در متغیرهای وزن، شاخص توده بدنی، وزن بدون چربی، وزن بافت نرم، وزن عضله اسکلتی (SMM)، BMD، تعادل، هیدروکسی ویتامین D3 مشاهده نشد (05/0p>). . یافته های پژوهش حاضر نشان داد انجام تمرینات مقاومتی دایره ای، ویبرشن و ترکیبی به عنوان یک روش درمانی غیر دارویی می تواند سبب افزایش قابل توجهی در تراکم استخوانی و شاخص های عملکردی مردان سالمند شود ولی تاثیری بر شاخص های هورمونی مردان سالمند مبتلا به پوکی استخوان ندارد، مطالعات بیشتر با پیگیری طولانی مدت برای تایید این یافته ها باید مورد توجه قرار گیرد.