قویمی

وجود پیوند تنگاتنگ میان املا و نگارش موجب شده است تا به بررسی و نقد دو اثر آموزشی و دانشگاهی با نام های راهنمای املای فرانسه و آئین نگارش فرانسه بپردازیم که مرکز نشر دانشگاهی آنها را چاپ کرده است. جستار پیش رو کوشیده است تا پس از نگاه کوتاهی به پیدایش و تحول املا، به نقش دیکته در یادگیری املای فرانسه و پیوند آن با مهارت نوشتاری بپردازد. بررسی محتوا و به ویژه تمرین هایی که نویسندگان در این دو کتاب گنجانده اند به این پژوهش اجازه داده است تا با تعیین نوع تمرین ها، هم رویکرد نویسندگان کتاب ها به آموزش زبان را آشکار سازد، و هم راهکارهایی را برای اصلاح، بهبود و به روزرسانی آنها پیشنهاد دهد. هدف اصلی نویسندگان در دو کتاب این است که نخست به شیوه ای کاملا تجویزی، در کتاب اول، نکات اساسی املای فرانسه را، و در کتاب دوم، جمله نویسی و عناصر سازنده آن را به دانشجویان کارشناسی زبان و ادبیات فرانسه و مترجمی فرانسه آموزش دهند. بررسی های نشان می دهند که این دو کتاب، با وجود اینکه قدیمی و ادبیات محورند و از ظاهر جذابی برخوردار نیستند، توانسته اند قوانین املایی و نگارشی را با شیوه ای گام به گام، از ساده به مشکل، و بر اساس نظم پیشنهادی نویسندگان، به دانشجویان آموزش دهند.

بررسی برخی از نوشته های مهوش قویمی در دانشگاه و محیط غیردانشگاهی نشان می دهد که او به رویکردهای متن گرا اهمیت ویژه ای می دهد. برخلاف بسیاری از کتاب ها که تنها به بازگویی و شرح نظریه ها بسنده می کنند، قویمی در سه کتاب شعر نو در بوته نقد، آوا و القاء و گذری بر داستان نویسی فارسی،پس از شناساندن اندیشه های صورت گرایی روسی و ساختارگرایی فرانسوی به هم سخنانش، برای اثبات کارآمدی شان در پژوهش های ادبی، از آنها در بررسی و واکاوی انواع متفاوتی از متن های ادبیات فارسی بهره می گیرد. جستار پیش رو می کوشد تا افزون بر نحوه به کارگیری قویمی از رویکرد متن گرا در تحلیل متن های فارسی، خاستگاه و پیامدهای این رویکرد را نیز واکاوی کند. گرچه قویمی در تحلیل شعرها و رمان های فارسی به مدد رویکرد متن گرا درست عمل می کند، اما گاه برخی از مبانی بنیادین آن را از جمله پرهیز از داوری و ارزش گذاری و هم چنین دوری جستن از ملی گرایی در بررسی ادبیات زیر پا می گذارد. پیوند عاطفی او با رویکرد متن گرا، چه در بخش نظری، چه در بخش عملی، چنان ژرف است که او نمی تواند به سنجش درستی از این رویکرد دست یازد.

دکتر مهوش قویمی محقق و استاد دانشگاه و یکی از متخصصان بنام در زبان و ادبیات فرانسه که عمده شهرت ایشان در ترجمه، مربوط به آثار کریستین بوبن است، بازترجمه نمایشنامه های Le malentendu و Les Justes ،دو اثر از آلبر کامو را در کارنامه خود رقم زده است. نشر آشیان سال 1389 این دو بازترجمه را در یک مجلد با نام سوء تفاهم و عادل ها روانه بازار کرد، سپس در سال 1397 به چاپ دوم رساند. در نوشتار پیش رو نگاهى اجمالى به پیرامتنیت، رویکردهای ترجمه نمایشنامه و مشکلات آن، پیشینه ترجمه دو اثر مورد بحث در ایران و چرایی بازترجمه داشته سپس با طرح مثال هاى عینى از هر دو برگردان، این دو نمایشنامه را از بعد متنی بررسی می کنیم و می کوشیم نگاهی کلی به رویکرد ترجمه در این دو اثر داشته باشیم. بحث در باب اجراپذیری که عنصر بنیادین هر نمایشنامه است، مفصل است و در این نوشتار نمی گنجد و به خبرگان این حوزه سپرده می شود. در برگردان این دو اثر محتوای متن اصلی ، تا آنجا که مقصود را می رساند ترجمه و پیام منتقل شده اما صرف نظر از جنبه اجراپذیری در بعد متنیت گاهی شتابزدگی و ترجمه لفظ به لفظ مشهود است.