افسانه زدایی علمی

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی روش افسانه زدایی علمی بر تفکر انتقادی دانش آموزان بود. در این پژوهش از روش نیمه آزمایشی و طرح کنترل گروه نابرابر استفاده شد. آزمودنی های پژوهش شامل 60 نفر دانش آموز سال سوم راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی 93-1392 بودند. این دانش آموزان با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل قرار گرفتند. نفرات گروه آزمایش به مدت 8 جلسه از طریق بحث گروهی به بررسی برخی افسانه های علمی مربوط به انسان و حرکت؛ هماهنگی و ارتباط و بلوغ و نوجوانی پرداختند و نفرات گروه کنترل نیز همزمان برنامه آموزشی جاری مدرسه را دریافت نمودند. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد روش آموزشی افسانه زدایی علمی باعث افزایش تفکر انتقادی دانش آموزان گروه آزمایش شده است. یافته های دیگر این پژوهش نیز بیانگر آن است 70 درصد رشد تفکر انتقادی دانش آموزان ناشی از آموزش به شیوه افسانه زدایی علمی است. بنابراین می توان گفت که روش آموزشی افسانه زدایی علمی می تواند به عنوان یک فعالیت یادگیری در تألیف کتب درسی و همچنین به عنوان یک روش در آموزش مفاهیم علوم در کلاس های درس مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و هدف: پرورش تفکر انتقادی تحلیلی دانش آموزان از اهداف پژوهشی مهم تلقی می شود، بنابراین جستجوی روش های نوین پرورش تفکر انتقادی تحلیلی و آزمودن آنها به امید یافتن روش های کارآمدتر، از مدت ها پیش مورد توجه پژوهشگران و روان شناسان تربیتی بوده است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش به شیوه افسانه زدایی علمی بر تحول تفکر انتقادی دانش آموزان با توجه به نقش اهداف پیشرفت اجتماعی بود. روش: روش این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بوده است. نمونه مورد مطالعه شامل 65 دانش آموز دختر پایه هشتم متوسطه دوره اول شهر تهران در سال تحصیلی 96–1395 بودند که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده و به طور تصادفی در یکی از دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. پرسش نامه جهت گیری اهداف پیشرفت اجتماعی آلن (2003) و آزمون تفکر انتقادی کُرنل (1985) به عنوان پیش آزمون توسط گروه ها تکمیل شد. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 10 جلسه برنامه «تفکر و سبک زندگی» را با شیوه افسانه زدایی علمی دریافت کردند. همچنین جداسازی دانش آموزان حائز جهت گیری اهداف پیشرفت اجتماعی بالا و پایین از طریق پرسش نامه اهداف اجتماعی انجام شد. در پایان از گروه ها پس آزمون به عمل آمد و نتایج با کوواریانس عاملی تک متغیره تحلیل شد. یافته ها: یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس عاملی تک متغیره (با تعدیل گری اهداف اجتماعی) نشان داد آموزش مبتنی بر افسانه زدایی علمی به طور معناداری بر بهبود تفکر انتقادی دانش آموزان مؤثر است (0/001 > P و 36/01 = F). نتیجه گیری: مزایای شیوه افسانه زدایی علمی در کنار شناسایی اهداف پیشرفت اجتماعی، این شیوه را به عنوان روش آموزشی مناسبی برای بهبود مهارت های تفکر انتقادی مطرح و تأیید می کند. دانش آموزانی که اهداف اجتماعی بالاتری دارند با مشارکت بیشتر در فعالیت های کلاسی، از رشد بیشتر تفکر انتقادی برخوردار خواهند شد و این افزایش در بهبود مهارت های تفکر انتقادی را می توان در پرتو شیوه افسانه زدایی علمی، محقق ساخت.

هدف از انجام این پژوهش تعیین تاثیر روش افسانه زدایی علمی بر رشد تفکر انتقادی دانش آموزان دوره دوم متوسطه بود که با روش نیمه آزمایشی و طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل انجام شد.جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان پایه نهم دوره دوم متوسطه شهرستان تویسرکان در سال تحصیلی 97-98 بودند که از بین آنها 60 دانش آموز دختر (30 نفر گروه گواه و 30 نفر گروه آژمایش) به روش نمونه گیری در دسترس و به صورت غیرتصادفی انتخاب شدند. دانش آموزان گروه آزمایش طی 8 جلسه از طریق بحث گروهی به بررسی برخی باورها و افسانه های موجود در بین مردم پرداختند (روش سایک باسترز) و دانش آموزان گروه کنترل نیز همزمان برنامه آموزشی جاری را دریافت نمودند. جهت جمع آوری داده ها،ازآزمون تفکر انتقادی کرنل استفاده شد. نتایج نشان داد روش افسانه زدایی علمی بر رشد تفکر انتقادی دانش آموزان گروه آزمایش تاثیر دارد. در نهایت پیشنهاد شد مدارس و معلمان جهت رشد تفکر انتقادی دانش آموزان از روش افسانه-زدایی علمی استفاده کنند. همچنین روش آموزشی افسانه زدایی علمی می تواند به عنوان یک فعالیت یادگیری در تالیف کتب درسی مورد استفاده قرار گیرد.