توانمندسازی معلمان

 معلمان سرمایه های اجتماعی نظام آموزشی در هر کشوری محسوب می شوند، از این رو توانمندسازی آنان زمینه شکوفایی نسل آتی کشور را تضمین می نماید. این امری است که با کارکردهای مدبّرانه مدیران آموزشی در مدارس امکان پذیر می شود. هدف پژوهش حاضر تجزیه وتحلیل همبستگی کانونی کارکردهای رهبری مدیران و توانمندسازی معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود و جامعه آماری شامل کلیه آموزگاران دوره ابتدایی دخترانه شهر تهران می شد که در سال تحصیلی 92- 91 مشغول انجام وظیفه بودند. نمونه آماری نیز 366 نفر بود که به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و با تکمیل مقیاس کارکردهای رهبری و مقیاس توانمندسازی در این پژوهش شرکت کردند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از میانگین، انحراف استاندارد و همبستگی کانونی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین کارکردهای رهبری مدیران و توانمندسازی معلمان به مقدار 53/0 همبستگی کانونی وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که 28 درصد از واریانس توانمندسازی معلمان به وسیله کارکردهای رهبری مدیران تبیین می شود. با توجه به این یافته ها می توان گفت که کارکردهای رهبری مدیران می تواند توانمندی معلمان را افزایش  دهد.، 

آموزش ضمن خدمت سنتی و لزوم تجدید ساختار آموزشی کارکنان امری است که عموماً با انقلاب صنعتی پا گرفت و پس از آن توسعه یافت. مرتبه اصلی توجه به آموزش نیروی انسانی از زمان موج پیشرفتهای عظیم قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شکل گرفت. اگرچه ریشه آن در دههها و قرون قبل نیز یافت می شود. در مجموع باید گفت: آموزش ضمنخدمت در قرن بیستم و در بسیاری از ممالک توسعه یافته شکل گرفته، در نیمه دوم نیز نهادینه شد. پیشرفت و بالندگی هر کشوری به انسانهای آن کشور بستگی دارد و پیشرفت همهجانبه بدون داشتن انسانهایی فرهیخته و نیروی انسانی کارامد و با دانش ممکن نیست. بنابراین یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترش همهجانبه آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد میباشد. تحولات فزاینده در زمینه دانش و تکنولوژی، نیازهای آموزشی جدیدی را برای مشاغل مختلف به وجود میآورد که تحصیلات رسمی و دانشگاهی به تنهایی پاسخگو نبوده و در نتیجه به انواع دیگرآموزش از جمله آموزش ضمن خدمت نیاز میباشد. آموزش ضمن خدمت در حقیقت دانش جدیدی را در سبد آموزشهای قبلی دانشآموختگان قرار داده و آنان را به همراه پیشرفت علوم و فنون پیش میبرد. توسعه آموزشها در بهبود کیفیت نظام آموزشی اثر مطلوب خود را به جای می گذارد. از طرف دیگر آموزش معلمان به عنوان کلید طلایی توسعه یکی از عوامل اصلی و ارکان مهمی است که آموزشوپرورش و در یک کلمه «کشور» را به پویایی و نهایت کارایی و اثربخشی میرساند.

هدف از انجام پژوهش حاضر «ارائه الگویی برای توانمندسازی معلمان در زمینه آموزش مجازی در دوران کرونا» بود. جامعه شامل 400 نفر از معلمان مدارس ابتدایی شهر خرم آباد، در سال تحصیلی 1400-1399 بود. ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسشنامه بود. از روش نمونه گیری هدفمند برای انتخاب نفرات اول و از فن گلوله برفی برای انتخاب سایر افراد استفاده شد. بر اساس اشباع نظری با ۲۶ نفر از معلمان مصاحبه شد. سپس براساس جدول مورگان 196 نفر به عنوان نمونه تعیین و برای جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری طبقه ای نسبی استفاده شد. از تئوری زمینه ای و مدل پارادایمی برای تحلیل داده های کیفی و با استفاده از نرم افزارpls2 از معادلات ساختاری برای تحلیل داده های کمی استفاده گردید. نتایج نشان داد که توانمند سازی درزمینه ی آموزش مجازی منوط به سه مقوله عوامل سازمانی (زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرهنگ سازی و سیاست های تشویقی و نظارتی)؛ عوامل مربوط به معلم (سواد دیجیتالی، محتوای آموزشی، توانایی تدریس، ویژگی های روان شناختی)؛ و عوامل مربوط به دانش آموز (ویژگی های روان شناختی، سواد دیجیتالی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی) است. نتایج حاکی از برازش مطلوب مدل بود. تحلیل معادلات ساختاری نشان داد به ترتیب عوامل سازمانی، عوامل مربوط به معلم و عوامل مربوط به دانش آموز بیشترین تأثیر را بر توانمند سازی معلمان درزمینه آموزش مجازی دارند.

با توجه به اهمیت کسب دانش و به کارگیری آن در توانمندسازی و کارآیی منابع انسانی در سازمان ها و با توجه به اینکه بخش عظیمی از دانش مورد نیاز کارکنان درون سازمان و در نزد سایر کارکنان و یا در اسناد و رویه های سازمانی موجود است، این پژوهش برای شناسایی عوامل و روش های تسهیم و اشتراک گذاری دانش در مدارس صورت گرفته است تا به کمک آن دانش در اختیار کارکنان قرار گرفته و توسط آنان در مدارس جاری گردیده و موجب توانایی آنان و بهره وری مدارس گردد. در این پژوهش از رویکرد پژوهش کیفی و روش داده بنیاد نظام مند استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش اساتید تعلیم و تربیت و کارگزاران نخبه آموزشی در وزارت آموزش و پرورش و در مدارس تهران بوده اند. از روش نمونه گیری نظری استفاده شده و با تعداد 16 نفر مصاحبه انجام گرفته تا به اشباع نظری رسیده ایم. برای تجزیه و تحلیل مصاحبه ها از روش کدگذاری باز و محوری و انتخابی استفاده شد. روایی مصاحبه توسط خبرگان سنجیده شد و اعتمادپذیری آن نیز بوسیله توافق درون موضوعی بین دو کدگذار مورد تأیید قرار گرفت. سه عاملِ عوامل فردی، عوامل سازمانی و تربیت نیروی انسانی به عنوان کدهای انتخابی و 13 عامل هم به عنوان کدهای محوری شناسایی و مشخص شده اند.

هدف این پژوهش، بررسی نقش خودکارآمدی فردی، انتقال دانش و کیفیت زندگی کاری در توانمندسازی معلمان دوره ابتدایی بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ ماهیت، توصیفی- همبستگی و از لحاظ روش گردآوری داده ها، میدانی و کتابخانه ای بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه معلمان ابتدایی(452زن و 251مرد) شهرستان مرند بودند. از این جامعه، نمونه ای به حجم 248 نفر(160 نفر معلم زن و 88 نفر معلم مرد) برابر جدول مورگان با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. در پژوهش حاضر جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه صلاحیت های حرفه ای معلمان ملایی نژاد(1391)(پرسشنامه توانمندسازی معلمان)، پرسشنامه کیفیت زندگی کاری ایلگان و همکاران(2014)، پرسشنامه خودکارآمدی فردی شرر(1982) و پرسشنامه انتقال دانش وی و خی یان(2006) استفاده شد؛ سپس، روایی پرسشنامه ها مورد تایید اساتید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه ها بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 97/0، 73/0، 96/0 و 95/0 به دست آمد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون رگرسیون خطی ساده و رگرسیون چندگانه و نرم افزار SPSS انجام شد. تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که از بین سه متغیر، متغیر خودکارآمدی فردی با بتای 037/1 در توانمندسازی معلمان دوره ابتدایی نقش دارد. همچنین تجزیه و تحلیل رگرسیون های خطی ساده نیز نشان داد که خودکارآمدی فردی با بتای 514/0؛ انتقال دانش با بتای 502/0 و کیفیت زندگی کاری با بتای 226/0 در ارتقای توانمندسازی معلمان نقش دارد. می توان چنین برداشت کرد که خودکارآمدی فردی به عنوان پایه و اساس برای توانمند شدن است؛ چرا که در صورت وجود خودکارآمدی مولفه های دیگر مثل انتقال دانش و کیفیت زندگی کاری بر توانمندسازی معلمان موثر خواهند بود.

پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل به کارگیری هوش مصنوعی در نظام آموزش وپرورش کشور با در نظر گرفتن پیشایندها و پیامدها انجام شد. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی برحسب نوع داده، آمیخته (کیفی-کمی) از نوع اکتشافی بود. جامعه آماری پژوهش را سه بخش اسناد و مدارک علمی، بخش کیفی (خبرگان) و بخش کمی (مدیران مدارس شهر تهران) تشکیل دادند. حجم نمونه در بخش کیفی شامل 18 خبره بود که با استفاده از اصل اشباع و روش نمونه گیری غیر تصادفی هدفمند انتخاب شدند. همچنین در بخش کمی، 265 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. در بخش کیفی این پژوهش برای گردآوری داده ها از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و در مرحله کمی از پرسش نامه محقق ساخته برگرفته از بخش کیفی استفاده شد. در بخش کیفی برای محاسبه روایی ازنظر خبرگان و برای محاسبه پایایی از توافق درون موضوعی و همچنین توافق بین دو کدگذار استفاده شد که نتایج بیانگر روا و پایا بودن داده های بخش کیفی بود. همچنین، به منظور تعیین روایی پرسش نامه از روایی محتوایی و سازه و برای محاسبه پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی استفاده شد که نتایج بیانگر روا و پایا بودن ابزار بود. روش تحلیل داده ها در بخش کیفی تحلیل مضمون با نرم افزار MAXQDA 2020 بود. در بخش کمی با توجه به سؤال های پژوهش از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل عاملی تأییدی) با استفاده از نرم افزارهای SPSS-V23 و SMART PLS استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد پیشایند های به کارگیری هوش مصنوعی در نظام آموزش وپرورش کشور شامل توانمندسازی معلمان، زیرساخت های فنی و پذیرش امنیت داده و پیامد های آن شامل کیفیت آموزش، کیفیت ارزشیابی و خلق یاددهی/یادگیری بود، همچنین بر اساس پیشایندها و پیامدهای شناسایی شده مدل پژوهش طراحی شد که از اعتبار مناسبی برخوردار بود.